राजस्थान– जसरी कोरोना भाइरसले मानिसमा विनाश ल्यायो, त्यसै गरी आजकल लुम्पी भाइरसले जनावरहरूमा विनाश गरिरहेको छ।
राजस्थानमा हालसम्म एक लाख २० हजार ७ सय ८२ जनावरमा लुम्पी भाइरसको संक्रमण देखिएको छ भने ५ हजार ८०७ जनावरको मृत्यु भएको छ ।
यो आधिकारिक तथ्यांक हो र वास्तविक क्षति योभन्दा धेरै हुनसक्ने बताइएको छ ।
९० प्रतिशत गाईमा लुम्पी भाइरसको संक्रमण देखिएको छ । यो भाइरसको कारण गाईको मृत्युको सङ्ख्या पनि बढिरहेको छ ।
कोरोना अवधिमा मृत्यु र संक्रमण दरको सरकारी तथ्याङ्कलाई न्यूनीकरण गरेको आरोप लागेसँगै लम्पी भाइरसका कारण पशुपन्छीको मृत्युको सरकारी तथ्यांकमा पनि प्रश्न उठ्न थालेको छ ।
राज्य रोग निदान केन्द्र भेटेरिनरीका संयुक्त निर्देशक डा रवि इसरानीले बीबीसीलाई फोन वार्तामा भने, ‘लम्पी भाइरस क्याप्रिपक्स परिवारको भाइरस हो। बाख्राको पोक्स र सिप पोक्सजस्तै यसले गाईवस्तुमा पनि लम्पी छाला रोग नामले रोग फैलाउने गरेको छ ।’
जोधपुर डिभिजनमा जनावरमा बढ्दो रोगलाई ध्यानमा राख्दै डा इसरानीलाई जयपुरबाट जोधपुर पठाइएको छ ।
[caption id="attachment_143613" align="alignnone" width="800"]
फोटो: बीबीसी[/caption]
डा इसरानीले भने, ‘यो रोगले जनावरको शरीरमा गाँठो निम्त्याउँछ र त्यसमा झिंगा र लामखुट्टे बस्दा यो रोग अन्य स्वस्थ जनावरमा सर्छ ।
राजस्थानको बाडमेर जिल्लामा हाल लुम्पी भाइरसबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित छ। बीबीसीसँग कुरा गर्दै बारमेर गाउँको मुन्डो की धानीका प्रताप सिंहले आफूसँग ६ वटा गाई रहेको र त्यसमध्ये एउटाको यो रोगबाट मृत्यु भएको बताए । अन्य तीन जनाको अवस्था चिन्ताजनक रहेको छ ।
नारायण सिंह भन्छन्, ‘पहिले गाईको अगाडिको खुट्टामा फोकाहरू निस्कियो र त्यसपछि घाँटी र शरीरको बाँकी भागमा फैलियो। गाईले हिँड्न छोड्यो र मुखबाट तरल पदार्थ निस्कन थाल्यो। गाईले खाना खान छोड्यो र दूध पनि दिन छोड्यो।’
डा रवि इसरानीले भने, यो रोग बढ्दै जाँदा जनावरको आन्द्रा, फोक्सोसम्म सर्ने गरेको देखिएको छ ।
राजस्थानमा लुम्पी भाइरस पछिल्लो १० दिनमा जनावरहरूमा धेरै छिटो फैलिएको छ। पश्चिम राजस्थानका १६ जिल्लामा एक लाख जनावर यस रोगबाट पीडित छन्, अधिकांश गाईमा यो भाइरसको प्रभाव देखिएको छ ।
पछिल्लो समय यो रोगको रोकथामका लागि सरकार र प्रशासनले पहल थालेको छ । यसअघि पनि हजारौं जनावरको मृत्युको खबर सार्वजनिक भइसकेको छ ।
राजस्थान पशुपालन विभागले जारी गरेको तथ्यांकलाई हेर्दा सीमावर्ती जिल्ला बाडमेर सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको छ । अगस्ट ४ गते बिहानसम्म १६ हजार २४७ जनावरहरूमा लम्पी रोगबाट पीडित छन् । जबकि १ हजार ३ सय ७ वटा पशु मरेका छन् ।
बाडमेर पछि, अन्य प्रभावित जिल्लाहरूको तुलनामा श्री गंगानगर, जोधपुर, बीकानेरमा सबैभन्दा धेरै जनावरहरू मरेका छन्।
जोधपुर, बारमेर, जैसलमेर, जालोर, पाली, सिरोही, बिकानेर, चुरु, गंगानगर, हनुमानगढ, अजमेर, नागौर, सिकर, झुन्झुनु र उदयपुरमा यो रोगका कारण पशु मृत्यु र संक्रमण तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ ।
सरकारी तथ्याङ्क अनुसार जयपुरमा २ सय ८२ जनावर लुम्पीबाट बिरामी छन् भने ९ वटाको मृत्यु भएको छ ।
लुम्पीका घटना बढ्दै गएपछि प्रदेशका अन्य जिल्लाका प्रशासनलाई नियन्त्रणका उपाय अवलम्बन गर्न निर्देशन दिइएको छ । पशुचिकित्सक पनि तैनाथ गरिएको छ ।
पश्चिमी राजस्थानका जिल्लाहरू पछि, अब जयपुरमा पनि लुम्पी भाइरस देखा परेको छ । हालै जयपुरको हिंगोनिया गौशालामा पनि गाईमा लम्पी रोगको घटना भेटिएको छ ।
प्रदेशमा लुम्पीबाट मर्ने जनावरमध्ये गाईको मृत्यु हुनेको संख्या सबैभन्दा बढी छ भने लुम्पीको असर गाईमा नै ९० प्रतिशतसम्म देखिएको छ ।
गाईको तुलनामा भैंसीमा लुम्पी भाइरसको असर थोरै देखेको छ– डा रवि इसरानीले भने
[caption id="attachment_143614" align="alignnone" width="800"]
फोटो: बीबीसी[/caption]
उनले भने, ‘अन्तर जातका गाईमा समेत यो रोगको बढी प्रभाव देखिएको छ । देशी गाईमा भने यो रोगको प्रभाव कम देखिएको छ ।
बारमेर ग्रामीण पञ्चायत समितिका सदस्य हेमराज पुरोहितले बीबीसीसँगको टेलिफोनमा भने, ‘यस विषयमा जिल्ला प्रशासनलाई ज्ञापनपत्र पनि दिएका थियौं, केही दिनयता पशुचिकित्सक पनि आउने गरेका छन्, बिरामी पशुलाई इन्जेक्सन दिइने गरेका छन्, तर रोग तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ ।
पशुपालन विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकमा लुम्पीका कारण पशुपन्छी तथा मृत्यु हुनेको तथ्याङ्क रहेको छ । तर, भैंसी वा गाईको यकिन संख्या भने बताइएको छैन । यद्यपी विभागका एक अधिकारीले नाम न छाप्ने सर्तमा यो रोग सबैभन्दा धेरै गाईमा देखिएको र मृत्यु हुनेमा सबैभन्दा बढी गाई रहेको बताए ।
प्रशासनको ढिलासुस्ती
राजस्थानमा लुम्पी रोगको प्रभाव जैसलमेर र बारमेरका केही भागमा एक महिनाअघि मात्रै देखिएको थियो। सामाजिक सञ्जालमा पनि मानिसहरूले बिरामी जनावरको तस्बिर राखेर उपचारका लागि प्रशासनलाई आग्रह गरेका थिए।
जैसलमेरपछि बाडमेर, जोधपुर, जालोर, सिरोहीलगायत अन्य जिल्लाहरूमा पनि यो रोग तीव्र गतिमा फैलियो। तर, पछिल्लो एक सातादेखि नै सरकार र प्रशासनको बैठकपछि लम्पी रोक्ने प्रयास सुरु भएको छ ।
बारमेर ग्रामीण पञ्चायत समितिका पुरोहितको धानीका नारायण सिंहले बीबीसीसँगको कुराकानीमा भने, ‘हामी तीन दाजुभाइ हौं र हामीसँग २५ गाई छौँ, हाम्रा गाईहरू बिरामी परेपछि हामीले चार हजारसम्मको औषधि किनेर उपचार गराएका थियौँ।ू तर, निको भएन ।’
राजस्थानको मुख्य सचिव उषा शर्माले सबै कलेक्टरहरूसँग बैठक गरेपछि निर्देशन दिए। पशुपालन विभागका मन्त्री लालचन्द कटारियाले पनि अघिल्लो दिन अधिकारीहरुको बैठकमा लुम्पीबारे छलफल गरेका थिए ।
रोगको रोकथामका लागि अन्य जिल्लाका पशुचिकित्सकहरू बढी प्रभावित जिल्लामा खटाइएको छ ।
लुम्पी रोकथामका लागि उपयोगी औषधि खरिदका लागि प्रभावित जिल्लालाई १२ लाख रुपैयाँसम्मको बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
पशुचिकित्सकहरूले बिरामी जनावरहरूको हेरचाह र उपचार गरिरहेका छन्। जिल्लास्तरमा टोली बनाएर पशु सर्वेक्षण पनि भइरहेको छ । यी सबैको बीचमा गाईको मृत्युको खबर निरन्तर आइरहेको छ ।
सहनिर्देशक भेटेरिनरी डा रवि इसरानीले भने, ‘अहिलेसम्म लुम्पीको उपचार छैन। तर, हामी गाउट पोक्सका बिरामी जनावरलाई खोप लगाउँदैछौं। यसले जनावरको रोगमा पनि सुधार भइरहेको छ।’
राजस्थानसँग सीमा जोडिएको गुजरातका इलाकाबाट पनि पुरानो रोगका कारण पशुपन्छी मरेको खबर आएको छ । तर, पश्चिमी राजस्थानमा ठूलो संख्यामा गाईवस्तु पाल्नेहरू छन्, जसको परिवार दूध बेचेर मात्र चल्छ।
लुम्पी रोगका कारण दुधा जनावरको दूध बिक्रीमा समेत असर परेको छ । बिरामी पशुको दूध प्रयोग हुन सकेको छैन । यस्तो अवस्थामा पशु मर्ने डरले घरपालुवा जनावर पाल्ने चिन्तामा पशुपालकहरू चिन्तित छन् ।
पश्चिमी राजस्थानमा बढी वर्षा हुनु पनि लुम्पीको द्रुत फैलावटको कारण मानिन्छ।
झिंगा र लामखुट्टेले लुम्पी रोग लागेका जनावरबाट अन्य जनावरमा यो रोग सर्ने गरेको र अत्याधिक वर्षाका कारण लामखुट्टे र झिँगाको प्रकोप पनि बढेको डा रवि इसरानीले बताए ।
हालसम्म अधिकांश पशु गोठमा लुम्पीबाट बिरामी परेका छन् । गौशालामा पनि धेरै जनावर मरिरहेका छन् ।
बिरामी पशुलाई लुम्पीबाट अलग्गै नराख्दा अन्य जनावरमा पनि यो रोग तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा प्रदेशका ३५२२ गौशालामा रहेका ११ लाख ७२ हजार १२२ पशुलाई रोगबाट बचाउने प्रशासनका लागि अहिले ठूलो चुनौती बनेको छ ।
गुजरातको अवस्था पनि उस्तै
गुजरातको कच्छ लगायतका जिल्लाहरूमा पनि लुम्पी भाइरसका कारण धेरै जनावरहरू मरिरहेका छन्। बीबीसी संवाददाता सागर पटेलले लुम्पी भाइरसको समस्यासँग लडिरहेको कच्छ जिल्लाका गाउँहरूमा गएर अवस्थाको गम्भीरताको जानकारी लिएका छन्।
लुम्पी भाइरसको फैलावट र प्रशासनको निष्क्रियताबारे कुरा गर्दै एक स्थानीय बासिन्दाले बीबीसीलाई भने, “हरेक दिन ३०–४० गाई मरिरहेका छन्। रोगको उपचार र रोकथामका उपायहरू नअपनाइएको अवस्था छ । यससँगै किसान आफैँ मरेका गाईको शवको पनि व्यवस्थापन गरिरहेका छन् ।
[caption id="attachment_143611" align="alignnone" width="800"]
फोटो: बीबीसी[/caption]
सर्व समाज सेना कच्छ प्रदेशका अध्यक्ष योगेशभाई पोकर विगत केही सातादेखि गाईको शव दाहसंस्कार गर्दै आएका छन् । बीबीसी गुजरातीसँगको कुराकानीमा उनले भने, ‘विगत १०–१५ दिनदेखि जिल्लाका धेरै गाउँमा गाईका शव सडकमा परेका छन् । अधिकारीहरू आइसोलेसन सेन्टरमा गएर घोषणा गरेर मात्र गान्धीनगर फर्किरहेका छन्।
सरकारले भाइरसको निदान र उपचारका लागि प्रत्येक जिल्लामा स्वास्थ्यकर्मीको टोली खटाएको दाबी गर्दै आएको छ । यसअघि राज्यका कृषिमन्त्री राघवजी पटेलले पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै राज्यभरका १,९३५ गाउँमा भाइरस भेटिएको बताएका थिए।
प्रदेशमा विभिन्न टोली गठन गरी प्रत्येक जिल्लामा कलेक्टरको नेतृत्वमा अनुगमन भइरहेको पनि कृषिमन्त्रीले बताए । गुजरात सरकारको तथ्यांक अनुसार राज्यमा लुम्पी भाइरसका कारण १४०० भन्दा बढी गाईवस्तुको मृत्यु भएको छ । यद्यपि, अनौपचारिक रिपोर्टहरूले यो संख्या धेरै गुणा बढी हुने अनुमान गरेका छन्।
नेपालसँग सिमाना जोडिएका जिल्लाहरुमा लम्पी भाइरसको संक्रमण नदेखिएकाले नेपालमा भने यसको जोखिम अहिलेलाई खासै छैन् । तर यो रोग अन्य प्रदेशमा पनि फैलियो भने नेपालमा पनि जोखिम हुन सक्छ ।
तर, २०७७ साल साउनमा नेपालमा पहिलोपटक लम्पी स्किन भाइरस रोग गाई र भैसीमा संक्रमण पुष्टि भएको थियो । त्यतिबेला, झापा, मोरङ, सुनसरी, सप्तरी, सिराहा, चितवन लगायतका जिल्लामा गरि करिव १ हजार भन्दा बढी गाई यो रोगको संक्रमणबाट बिरामी भएका छन् भने १०–१२ वटा गाई मरिसकेका छन् । यस्तो रोग गाई, गोरु र भैसीलाई लाग्ने गरेको पाइए पनि नेपालमा अधिकांश गाई यो रोगको शिकार भएका छन् ।
बीबीसी हिन्दीकाे सहयाेगमा
फोटो: बीबीसी[/caption]
डा इसरानीले भने, ‘यो रोगले जनावरको शरीरमा गाँठो निम्त्याउँछ र त्यसमा झिंगा र लामखुट्टे बस्दा यो रोग अन्य स्वस्थ जनावरमा सर्छ ।
राजस्थानको बाडमेर जिल्लामा हाल लुम्पी भाइरसबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित छ। बीबीसीसँग कुरा गर्दै बारमेर गाउँको मुन्डो की धानीका प्रताप सिंहले आफूसँग ६ वटा गाई रहेको र त्यसमध्ये एउटाको यो रोगबाट मृत्यु भएको बताए । अन्य तीन जनाको अवस्था चिन्ताजनक रहेको छ ।
नारायण सिंह भन्छन्, ‘पहिले गाईको अगाडिको खुट्टामा फोकाहरू निस्कियो र त्यसपछि घाँटी र शरीरको बाँकी भागमा फैलियो। गाईले हिँड्न छोड्यो र मुखबाट तरल पदार्थ निस्कन थाल्यो। गाईले खाना खान छोड्यो र दूध पनि दिन छोड्यो।’
डा रवि इसरानीले भने, यो रोग बढ्दै जाँदा जनावरको आन्द्रा, फोक्सोसम्म सर्ने गरेको देखिएको छ ।
राजस्थानमा लुम्पी भाइरस पछिल्लो १० दिनमा जनावरहरूमा धेरै छिटो फैलिएको छ। पश्चिम राजस्थानका १६ जिल्लामा एक लाख जनावर यस रोगबाट पीडित छन्, अधिकांश गाईमा यो भाइरसको प्रभाव देखिएको छ ।
पछिल्लो समय यो रोगको रोकथामका लागि सरकार र प्रशासनले पहल थालेको छ । यसअघि पनि हजारौं जनावरको मृत्युको खबर सार्वजनिक भइसकेको छ ।
राजस्थान पशुपालन विभागले जारी गरेको तथ्यांकलाई हेर्दा सीमावर्ती जिल्ला बाडमेर सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको छ । अगस्ट ४ गते बिहानसम्म १६ हजार २४७ जनावरहरूमा लम्पी रोगबाट पीडित छन् । जबकि १ हजार ३ सय ७ वटा पशु मरेका छन् ।
बाडमेर पछि, अन्य प्रभावित जिल्लाहरूको तुलनामा श्री गंगानगर, जोधपुर, बीकानेरमा सबैभन्दा धेरै जनावरहरू मरेका छन्।
जोधपुर, बारमेर, जैसलमेर, जालोर, पाली, सिरोही, बिकानेर, चुरु, गंगानगर, हनुमानगढ, अजमेर, नागौर, सिकर, झुन्झुनु र उदयपुरमा यो रोगका कारण पशु मृत्यु र संक्रमण तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ ।
सरकारी तथ्याङ्क अनुसार जयपुरमा २ सय ८२ जनावर लुम्पीबाट बिरामी छन् भने ९ वटाको मृत्यु भएको छ ।
लुम्पीका घटना बढ्दै गएपछि प्रदेशका अन्य जिल्लाका प्रशासनलाई नियन्त्रणका उपाय अवलम्बन गर्न निर्देशन दिइएको छ । पशुचिकित्सक पनि तैनाथ गरिएको छ ।
पश्चिमी राजस्थानका जिल्लाहरू पछि, अब जयपुरमा पनि लुम्पी भाइरस देखा परेको छ । हालै जयपुरको हिंगोनिया गौशालामा पनि गाईमा लम्पी रोगको घटना भेटिएको छ ।
प्रदेशमा लुम्पीबाट मर्ने जनावरमध्ये गाईको मृत्यु हुनेको संख्या सबैभन्दा बढी छ भने लुम्पीको असर गाईमा नै ९० प्रतिशतसम्म देखिएको छ ।
गाईको तुलनामा भैंसीमा लुम्पी भाइरसको असर थोरै देखेको छ– डा रवि इसरानीले भने
[caption id="attachment_143614" align="alignnone" width="800"] फोटो: बीबीसी[/caption]
उनले भने, ‘अन्तर जातका गाईमा समेत यो रोगको बढी प्रभाव देखिएको छ । देशी गाईमा भने यो रोगको प्रभाव कम देखिएको छ ।
बारमेर ग्रामीण पञ्चायत समितिका सदस्य हेमराज पुरोहितले बीबीसीसँगको टेलिफोनमा भने, ‘यस विषयमा जिल्ला प्रशासनलाई ज्ञापनपत्र पनि दिएका थियौं, केही दिनयता पशुचिकित्सक पनि आउने गरेका छन्, बिरामी पशुलाई इन्जेक्सन दिइने गरेका छन्, तर रोग तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ ।
पशुपालन विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकमा लुम्पीका कारण पशुपन्छी तथा मृत्यु हुनेको तथ्याङ्क रहेको छ । तर, भैंसी वा गाईको यकिन संख्या भने बताइएको छैन । यद्यपी विभागका एक अधिकारीले नाम न छाप्ने सर्तमा यो रोग सबैभन्दा धेरै गाईमा देखिएको र मृत्यु हुनेमा सबैभन्दा बढी गाई रहेको बताए ।
प्रशासनको ढिलासुस्ती
राजस्थानमा लुम्पी रोगको प्रभाव जैसलमेर र बारमेरका केही भागमा एक महिनाअघि मात्रै देखिएको थियो। सामाजिक सञ्जालमा पनि मानिसहरूले बिरामी जनावरको तस्बिर राखेर उपचारका लागि प्रशासनलाई आग्रह गरेका थिए।
जैसलमेरपछि बाडमेर, जोधपुर, जालोर, सिरोहीलगायत अन्य जिल्लाहरूमा पनि यो रोग तीव्र गतिमा फैलियो। तर, पछिल्लो एक सातादेखि नै सरकार र प्रशासनको बैठकपछि लम्पी रोक्ने प्रयास सुरु भएको छ ।
बारमेर ग्रामीण पञ्चायत समितिका पुरोहितको धानीका नारायण सिंहले बीबीसीसँगको कुराकानीमा भने, ‘हामी तीन दाजुभाइ हौं र हामीसँग २५ गाई छौँ, हाम्रा गाईहरू बिरामी परेपछि हामीले चार हजारसम्मको औषधि किनेर उपचार गराएका थियौँ।ू तर, निको भएन ।’
राजस्थानको मुख्य सचिव उषा शर्माले सबै कलेक्टरहरूसँग बैठक गरेपछि निर्देशन दिए। पशुपालन विभागका मन्त्री लालचन्द कटारियाले पनि अघिल्लो दिन अधिकारीहरुको बैठकमा लुम्पीबारे छलफल गरेका थिए ।
रोगको रोकथामका लागि अन्य जिल्लाका पशुचिकित्सकहरू बढी प्रभावित जिल्लामा खटाइएको छ ।
लुम्पी रोकथामका लागि उपयोगी औषधि खरिदका लागि प्रभावित जिल्लालाई १२ लाख रुपैयाँसम्मको बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
पशुचिकित्सकहरूले बिरामी जनावरहरूको हेरचाह र उपचार गरिरहेका छन्। जिल्लास्तरमा टोली बनाएर पशु सर्वेक्षण पनि भइरहेको छ । यी सबैको बीचमा गाईको मृत्युको खबर निरन्तर आइरहेको छ ।
सहनिर्देशक भेटेरिनरी डा रवि इसरानीले भने, ‘अहिलेसम्म लुम्पीको उपचार छैन। तर, हामी गाउट पोक्सका बिरामी जनावरलाई खोप लगाउँदैछौं। यसले जनावरको रोगमा पनि सुधार भइरहेको छ।’
राजस्थानसँग सीमा जोडिएको गुजरातका इलाकाबाट पनि पुरानो रोगका कारण पशुपन्छी मरेको खबर आएको छ । तर, पश्चिमी राजस्थानमा ठूलो संख्यामा गाईवस्तु पाल्नेहरू छन्, जसको परिवार दूध बेचेर मात्र चल्छ।
लुम्पी रोगका कारण दुधा जनावरको दूध बिक्रीमा समेत असर परेको छ । बिरामी पशुको दूध प्रयोग हुन सकेको छैन । यस्तो अवस्थामा पशु मर्ने डरले घरपालुवा जनावर पाल्ने चिन्तामा पशुपालकहरू चिन्तित छन् ।
पश्चिमी राजस्थानमा बढी वर्षा हुनु पनि लुम्पीको द्रुत फैलावटको कारण मानिन्छ।
झिंगा र लामखुट्टेले लुम्पी रोग लागेका जनावरबाट अन्य जनावरमा यो रोग सर्ने गरेको र अत्याधिक वर्षाका कारण लामखुट्टे र झिँगाको प्रकोप पनि बढेको डा रवि इसरानीले बताए ।
हालसम्म अधिकांश पशु गोठमा लुम्पीबाट बिरामी परेका छन् । गौशालामा पनि धेरै जनावर मरिरहेका छन् ।
बिरामी पशुलाई लुम्पीबाट अलग्गै नराख्दा अन्य जनावरमा पनि यो रोग तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा प्रदेशका ३५२२ गौशालामा रहेका ११ लाख ७२ हजार १२२ पशुलाई रोगबाट बचाउने प्रशासनका लागि अहिले ठूलो चुनौती बनेको छ ।
गुजरातको अवस्था पनि उस्तै
गुजरातको कच्छ लगायतका जिल्लाहरूमा पनि लुम्पी भाइरसका कारण धेरै जनावरहरू मरिरहेका छन्। बीबीसी संवाददाता सागर पटेलले लुम्पी भाइरसको समस्यासँग लडिरहेको कच्छ जिल्लाका गाउँहरूमा गएर अवस्थाको गम्भीरताको जानकारी लिएका छन्।
लुम्पी भाइरसको फैलावट र प्रशासनको निष्क्रियताबारे कुरा गर्दै एक स्थानीय बासिन्दाले बीबीसीलाई भने, “हरेक दिन ३०–४० गाई मरिरहेका छन्। रोगको उपचार र रोकथामका उपायहरू नअपनाइएको अवस्था छ । यससँगै किसान आफैँ मरेका गाईको शवको पनि व्यवस्थापन गरिरहेका छन् ।
[caption id="attachment_143611" align="alignnone" width="800"] फोटो: बीबीसी[/caption]
सर्व समाज सेना कच्छ प्रदेशका अध्यक्ष योगेशभाई पोकर विगत केही सातादेखि गाईको शव दाहसंस्कार गर्दै आएका छन् । बीबीसी गुजरातीसँगको कुराकानीमा उनले भने, ‘विगत १०–१५ दिनदेखि जिल्लाका धेरै गाउँमा गाईका शव सडकमा परेका छन् । अधिकारीहरू आइसोलेसन सेन्टरमा गएर घोषणा गरेर मात्र गान्धीनगर फर्किरहेका छन्।
सरकारले भाइरसको निदान र उपचारका लागि प्रत्येक जिल्लामा स्वास्थ्यकर्मीको टोली खटाएको दाबी गर्दै आएको छ । यसअघि राज्यका कृषिमन्त्री राघवजी पटेलले पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै राज्यभरका १,९३५ गाउँमा भाइरस भेटिएको बताएका थिए।
प्रदेशमा विभिन्न टोली गठन गरी प्रत्येक जिल्लामा कलेक्टरको नेतृत्वमा अनुगमन भइरहेको पनि कृषिमन्त्रीले बताए । गुजरात सरकारको तथ्यांक अनुसार राज्यमा लुम्पी भाइरसका कारण १४०० भन्दा बढी गाईवस्तुको मृत्यु भएको छ । यद्यपि, अनौपचारिक रिपोर्टहरूले यो संख्या धेरै गुणा बढी हुने अनुमान गरेका छन्।
नेपालसँग सिमाना जोडिएका जिल्लाहरुमा लम्पी भाइरसको संक्रमण नदेखिएकाले नेपालमा भने यसको जोखिम अहिलेलाई खासै छैन् । तर यो रोग अन्य प्रदेशमा पनि फैलियो भने नेपालमा पनि जोखिम हुन सक्छ ।
तर, २०७७ साल साउनमा नेपालमा पहिलोपटक लम्पी स्किन भाइरस रोग गाई र भैसीमा संक्रमण पुष्टि भएको थियो । त्यतिबेला, झापा, मोरङ, सुनसरी, सप्तरी, सिराहा, चितवन लगायतका जिल्लामा गरि करिव १ हजार भन्दा बढी गाई यो रोगको संक्रमणबाट बिरामी भएका छन् भने १०–१२ वटा गाई मरिसकेका छन् । यस्तो रोग गाई, गोरु र भैसीलाई लाग्ने गरेको पाइए पनि नेपालमा अधिकांश गाई यो रोगको शिकार भएका छन् ।
बीबीसी हिन्दीकाे सहयाेगमा
प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर ८, २०७९ ०४:५३
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
