लण्डन– बेलायतमा सबैभन्दा लामो समय शासन गर्ने महारानी एलिजाबेथ द्वितीयको ९६ वर्षको उमेरमा निधन भएको छ ।
उनले बेलायतमा ७० वर्ष शासन गरिन् ।
बिहीबार, उनको स्वास्थ्यको बारेमा चिन्ता बढेपछि उनको परिवार स्कटल्याण्डमा उनको निवासमा भेला भएका थिए
एलिजाबेथ सन् १९५२ मा बेलायतकी महारानी भइन् र उनको शासनकालमा व्यापक सामाजिक परिवर्तनहरू भए।
उनको मृत्यु पछि, उनको जेठो छोरा र वेल्स को पूर्व प्रिन्स, चार्ल्स, नयाँ राजा हुनेछन् । १४ रानी को मृत्यु पछि देश र राष्ट्रमंडल को १४ क्षेत्रहरुमा शोक मनाइनेछ ।
डाक्टरहरूले रानीलाई निगरानीमा राखेपछि, रानीका सबै सन्तानहरु एबरडीन नजिकै बालमोरल पुगेका थिए
उनको नाति प्रिन्स विलियम पनि त्यहाँ छन् र उनको कान्छो भाइ प्रिन्स ह्यारी आउँदै छन्
महारानी एलिजाबेथ द्वितीयको राज्य प्रमुखको कार्यकालमा, बेलायतले दोस्रो विश्वयुद्ध, साम्राज्यको राष्ट्रमण्डलमा रूपान्तरण, शीतयुद्धको अन्त्य र बेलायतमा सामेल भई युरोपियन युनियनबाट बाहिरिने पछि उथलपुथलको अवधि देख्यो।
बेलायतले आफ्नो कार्यकालमा पन्ध्र जना प्रधानमन्त्री देखे, पहिलो विन्स्टन चर्चिल, १८७४ मा जन्मेका थिए भने त्यसको १०१ वर्ष पछि जन्मेकी लिज ट्रसलाई यस हप्ता रानीले नियुक्त गरेका थिइन्।
आफ्नो कार्यकालमा, रानीले हरेक हप्ता प्रधानमन्त्रीलाई भेटिन्।
रानी एलिजाबेथको जन्म २१ अप्रिल १९२६ मा मेफेयर, लन्डनमा भएको थियो। उनको जन्मको नाम एलिजाबेथ अलेक्जेन्ड्रा मेरी विन्डसर थियो।
लन्डनको बकिंघम प्यालेस बाहिर रानीको स्वास्थ्यको बारेमा समाचारको पर्खाइमा रहेका मानिसहरू उनको मृत्युको घोषणा पछि रुन थाले।
उनी एक दिन बेलायतकी महारानी बन्नेछिन् भनेर कसैले कल्पना पनि गरेको थिएन, तर सन् १९३६ मा उनका बुबाका जेठा भाइ एडवर्ड आठौंले अमेरिकी नागरिक र दुई पटक सम्बन्धविच्छेद गरेका वालिस सिम्पसनसँग विवाह गर्न सिंहासन त्याग गरे।
उनी पछि एलिजाबेथका बुबा, अल्बर्ट, र त्यसपछि दस वर्षीय लिलिबेट सिंहासनको उत्तराधिकारी भए। एलिजाबेथलाई परिवारमा लिलिबेट भनिन्थ्यो।
बेलायतले नाजी जर्मनीसँग तीन वर्षपछि मात्र युद्ध लडिरहेको थियो। एलिजाबेथ र उनकी कान्छी बहिनी राजकुमारी मार्गरेटले युद्धको समयमा विन्डसर क्यासलमा धेरै समय बिताए। उनको परिवारले राजकुमारीहरूलाई सुरक्षित रूपमा क्यानडा लैजाने सुझावहरू अस्वीकार गरेको थियो।
१८ वर्षको उमेरमा, एलिजाबेथले सहायक क्षेत्रीय सेवामा पाँच महिना काम गरिन् र मोटर मेकानिकको रूपमा काम गर्न र गाडी चलाउन सिके।
यसबारे पछि कुरा गर्दै, रानीले भनिन्, ूमैले एस्प्रिट डे कोर्प्स बुझ्न थालें जुन प्रतिकूलताको सामना गर्दै विकास हुन्छ।ू युद्धको समयमा, उनले आफ्नो टाढाका भाइ र राजकुमार फिलिपलाई पत्र पठाउन जारी राखिन्। ग्रीसका राजकुमार फिलिप शाही नौसेनामा सेवा गरिरहेका थिए।
दुबैको बीचमा रोमान्स सुरु भयो र दम्पतीले २० नोभेम्बर १९४७ मा वेस्टमिन्स्टर एबेमा विवाह गरे। प्रिन्स फिलिपले एडिनबर्गको ड्यूकको उपाधि प्राप्त गरे। तिनीहरूको पहिलो सन्तान चार्ल्स, १९४८ मा जन्मिएका थिए त्यसपछि १९५० मा राजकुमारी एनी, त्यसपछि १९६०मा प्रिन्स एन्ड्रयू र १९६४ मा प्रिन्स एडवर्ड जन्मेका थिए। यी सबैले रानीलाई आठ नातिनातिना र १२ जना नातिनातिनाहरू दिए।
१९५२ मा, राजकुमारी एलिजाबेथ केन्यामा बिरामी राजाको प्रतिनिधित्व गर्दै थिइन् जब उनको पति फिलिपले उनलाई उनको बुबाको मृत्युको जानकारी दिए। उनी तुरुन्तै नयाँ रानीको रूपमा लन्डन फर्किए।
पछि रानीले यसबारे भनेकी थिइन्, ‘मलाई दिइएको यो जिम्मेवारी सही तरिकाले पूरा गर्ने चुनौती मेरो अगाडि थियो ।
२७ वर्षको उमेरमा, एलिजाबेथलाई २ जुन १९५३मा वेस्टमिन्स्टर एबेमा ताज लगाइयो। यो कार्यक्रम विश्वभर २ करोड भन्दा बढी व्यक्तिहरूले टिभीमा प्रत्यक्ष हेरेका थिए। धेरै मानिसहरू पहिलो पटक लाइभ टिभी हेरिरहेका थिए।
अर्को केही दशकहरूमा प्रमुख परिवर्तनहरू भए, विश्वव्यापी ब्रिटिश साम्राज्य पतन भयो, र १९६० को दशकमा ब्रिटिश समाजमा ठूलो परिवर्तनहरू देखियो।
यो राजतन्त्रको लागि कम सम्मानजनक अवधि थियो। यस समयमा एलिजाबेथले राजतन्त्रमा धेरै सुधारहरू गरे, उनी आम जनतासँग नजिक भइन् र सार्वजनिक समारोहहरूमा भाग लिइन्। उनी राष्ट्रमण्डलमा निरन्तर प्रतिबद्ध थिइन्, उनले कम्तिमा एक पटक प्रत्येक राष्ट्रमण्डल देशको भ्रमण गरिन्।
तर उनको जीवनमा निजी र सार्वजनिक पीडाको अवधि पनि थियो। १९९२ मा, एक विशाल आगोले विन्डसर क्यासललाई नष्ट गर्यो। यो रानीको निजी निवास र कार्यस्थल थियो। उनका तीन सन्तानको विवाह पनि टुट्यो ।
१९९७ मा पेरिसमा कार दुर्घटनामा राजकुमारी डायनाको मृत्यु पछि, रानीले पनि सार्वजनिक रूपमा यस बारे नबोलेको लागि आलोचना गरिएको छ।
आधुनिक समाजमा राजतन्त्रको सान्दर्भिकताको बारेमा पनि प्रश्नहरू उठेका छन्।
२१ वर्षको उमेरमा, एलिजाबेथले राजकुमारीको रूपमा आफ्नो जीवन सार्वजनिक सेवामा समर्पित गर्ने संकल्प गरिन् ।
यी शब्दहरू बोलेको दशकौं पछि, १९७७ मा, उनको रानी बनेको रजत जयन्ती वर्षमा, उनले फेरि एक पटक घोषणा गरिन्– अझै पनि गर्छु। मैले भनेको एक शब्द पनि पछुताउनु पर्दैन, न त म ती शब्दहरूमा फर्किनेछु।
४५ वर्षपछि, यस वर्षको जुनमा, उनले रानीको शासनकालको ७०औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा राष्ट्रलाई धन्यवाद सन्देशमा उही प्रतिबद्धता दोहोर्याए।
महारानीको राज्याभिषेकको प्लैटिनम जुबलीमा बेलायतमा विभिन्न सरकारी कार्यक्रम आयोजना गरियो जसमा बेलायती संस्कृति झल्काइएको थियो, साथै मानिसहरूले जताततै सडक पार्टीहरू मनाए।
स्वास्थ्यका कारण महारानीले धेरै समारोहमा उपस्थित हुन नसके पनि उनले भनिन्, ‘मेरो भावना तपाईहरु सबैसँग छ ।
त्यो समयमा बकिङ्घम प्यालेसको अगाडिको सडक, द मल्लमा ठूलो संख्यामा मानिसहरू भेला भए र समारोहको अन्त्यमा बकिङ्घम प्यालेसको बालकनीमा रानी आफ्नो परिवारका तीन पुस्ताका साथ उत्सवमा सामेल भएकी थिइन्।
महारानीको निधनपछि ७३ वर्षीय राजा चार्ल्स अब १४ राष्ट्रमण्डल क्षेत्रको प्रमुख बनेका छन् ।
उनी र उनकी श्रीमती, क्यामिला, बालमोरलमा आफ्ना भाइबहिनीहरू– राजकुमारी एन, प्रिन्स एन्ड्र्यू र प्रिन्स एडवर्ड( बालमोरलमा छन्।
प्रिन्स एडवर्डकी श्रीमती सोफी, प्रिन्स विलियम र प्रिन्स ह्यारी पनि उनीसँगै छन् ।
प्रिन्स विलियमकी पत्नी क्याथरिन आफ्ना तीन बच्चाहरू जर्ज, शार्लोट र लुइससँग विन्डसरमा बसिन्, जहाँ बिहीबार स्कूलमा बच्चाहरूको पहिलो दिन थियो। आधिकारिक घटनाहरू अब रद्द गरिनेछ र शाही निवासहरू र सरकारी भवनहरू, साथै विदेशमा सशस्त्र बल आधारहरूमा झण्डा आधा झुकाइनेछ।
विश्व नेताहरूले रानीलाई श्रद्धांजलि अर्पण गरिरहेका छन्।
महारानीको मृत्युपछि अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले सेप्टेम्बर ११ को आतंकवादी हमलापछि अमेरिकाको सबैभन्दा कठिन दिनहरू एउटा राम्राे साथी भएकाे बताए
फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले दयालु रानीू र फ्रान्सकी साथी भएकाे प्रतिक्रिया दिए ।
क्यानाडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले लागि रानी क्यानाडाली जीवनको कहिल्यै अन्त्य नहुने हिस्सा र विश्वमा उहाँका मनपर्ने व्यक्तिहरू मध्ये एक थिइन् भनेका छन् ।
उनको शासनकाल
करिब सात दशक लामो बेलायतकी महारानी एलिजाबेथको शासनकाल ठूलो उथलपुथल थियो । उनी बेलायतमा सबैभन्दा लामो समय शासन गर्ने महारानी थिइन्।
महारानी एलिजाबेथले आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्ने दृढ संकल्पका लागि सधैं सम्झिनेछन्। उनले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन आफ्नो ताज र जनताको नाममा समर्पण गरेका थिइन् । उनले हरेक जिम्मेवारी राम्ररी पूरा गरिन् ।
उनको ७० वर्षको शासनकालमा इङ्ल्यान्ड मात्रै होइन, सारा विश्वले ठूलो उथलपुथलको अवधिबाट गुज्र्यो । कहिले आर्थिक चुनौती, कहिले राजनीतिक संकट । तर यस उथलपुथलमा, जनतामा विश्वास जगाउने एउटा मात्र नाम थियो, रानी एलिजाबेथ।
सारा विश्वमा बेलायतको हैसियत घट्दै गएको बेला एलिजाबेथ बेलायतकी महारानी बनेकी थिइन् । समाजमा क्रान्तिकारी परिवर्तनहरू भइरहेका छन् । बेलायतमा धेरै मानिसहरूले राजतन्त्रको भूमिकामाथि प्रश्न उठाइरहेका थिए। तर उनले यी चुनौतीहरूको दृढतापूर्वक सामना गरिन्। उनले आफ्नो जिम्मेवारी धेरै बुद्धिमानीपूर्वक पूरा गरे, र बेलायती राजपरिवारमा जनताको विश्वास कायम राखिन्।
एलिजाबेथ एक दिन बेलायतकी महारानी बन्छिन् भन्ने कसैले सोचेको थिएन । उनको जन्म २१ अप्रिल १९२६ मा बर्कलेमा भएको थियो । एलिजाबेथ अल्बर्टकी जेठी छोरी हुन्, ड्यूक अफ योर्क, तत्कालीन बेलायती राजा जर्ज पाँचौंका दोस्रो छोरा।
एलिजाबेथ कहिल्यै विद्यालय गइनन्। उनको र कान्छी बहिनी मार्गरेटको शिक्षा दरबारमा नै भएको थियो। एलिजाबेथ आफ्ना बुबा र हजुरबुबा दुवैलाई धेरै प्रिय थिइन्। छ वर्षको उमेरमा घोडा चढ्न सिक्दै गर्दा, उनले आफ्नो मालिकलाई आफू गाउँकी केटी बन्न र धेरै घोडा र कुकुरहरू पाल्न चाहन्छन् भनी बताइन्।
बाल्यकालदेखि नै उनको व्यवहार धेरै जिम्मेवार थियो। पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री विन्स्टन चर्चिल पनि उनीबाट धेरै प्रभावित थिए। चर्चिलले महारानी एलिजाबेथको बारेमा भनेका थिए कि यति सानो उमेरमा पनि उनी निकै शक्तिशाली देखिन्थे ।
उनी कहिल्यै स्कूल नगए तापनि एलिजाबेथले धेरै भाषाहरू सिकिन्। उनले बेलायतको संवैधानिक इतिहास पनि राम्ररी अध्ययन गरिन्। एलिजाबेथ र उनकी बहिनी मार्गरेटलाई उनीहरूको उमेरका केटीहरूसँग मिलन गर्न अनुमति दिन, गर्ल्स गाइड कम्पनी बकिङ्घम प्यालेस नाम अन्तर्गत गठन गरिएको थियो।
सन् १९३६ मा बेलायतका राजा जर्ज पाँचौंको मृत्युपछि उनका जेठा छोरा डेभिड एडवर्ड आठौंको नाममा सिंहासनमा बसे, तर एडवर्डले अमेरिकी महिला वालिस सिम्पसनलाई आफ्नो जीवनसाथीको रूपमा रोजे। सिम्पसन दुई पटक सम्बन्धविच्छेद भएको थियो। उनको धार्मिक झुकावको बारेमा बेलायतमा पनि धेरै विरोध भएको थियो। यस कारण एडवर्ड आठौंले सिंहासन त्याग गरे।
यसपछि, एलिजाबेथका पिता, ड्यूक अफ योर्क, राजा जर्ज छैठौंको नाममा सिंहासनमा आरोहण भए। एलिजाबेथका बुबा राजा बन्न चाहँदैनन्। आफ्नो बुबाको आशीर्वादले, एलिजाबेथले आफ्नो आसन्न जिम्मेवारीहरू महसुस गर्न थालिन्। पछि उनले यो अनुभव निकै राम्रो भएको बताइन् ।
त्यतिबेला हिटलरको शक्ति तीव्र गतिमा बढिरहेको थियो । युरोपमा बढ्दो द्वन्द्वको बीचमा, राजा जर्ज छैठौं आफ्नो परिवारसँग देशको भ्रमणमा निस्किए। एलिजाबेथले आफ्नो बुबाको भ्रमणबाट धेरै कुरा सिके।
१९३९ मा, १३ वर्षको उमेरमा, एलिजाबेथ आफ्नो बुबा र आमासँग डार्टमुथको रोयल नेभल कलेजमा गइन्। यहाँ उनले आफ्नो भावी पति, ग्रीसका राजकुमार फिलिपलाई भेटिन्। तर, यी दुईबीचको यो पहिलो भेट भने होइन । यद्यपि, जब दुई जना नेभल कलेजमा भेटे, एलिजाबेथले प्रिन्स फिलिपमा चासो लिन थाले।
बिदाको समयमा राजकुमार फिलिप पनि आफ्ना शाही आफन्तहरूलाई भेट्न लन्डन पुगेका थिए। १९४४ सम्म, एलिजाबेथ राजकुमार फिलिपको प्रेममा परे। उनीहरुले एकअर्कालाई चिठी लेख्न थाले । एलिजाबेथले राजकुमार फिलिपको तस्विर आफ्नो कोठामा राख्न थालिन् । द्वितीय विश्वयुद्धको अन्त्यमा, राजकुमारी एलिजाबेथ सहायक क्षेत्रीय सेवामा सामेल भइन्। त्यहाँ उनले कार चलाउन र मर्मत गर्न सिकिन्।
मे ८, १९४५ मा, राजकुमारी एलिजाबेथ, शाही परिवारसँग, पहिलो विश्वयुद्धको अन्त्यको उत्सव मनाए। जसमा बेलायत विजयी भएको थियो ।
पछि उनले लेखेका थिइन्, ‘हामीले आफ्ना अभिभावकसँग आम जनतामाझ जान अनुमति मागेका थियौँ । ताकि हामी जनताको खुशी महसुस गर्न सकौं। हामीलाई कसैले नचिनेको डर थियो । त्यतिबेला लण्डनको मलमा यति धेरै भीड थियो कि एउटा रेल आयो र हामीलाई पनि लगेर लगेको थियो ।
युद्ध पछि, उनी राजकुमार फिलिपसँग विवाह गर्न चाहन्थिन्। तर उनको बाटोमा धेरै बाधाहरु आए । एलिजाबेथका बुबा राजा जर्जले आफ्नी प्यारी छोरीलाई पठाउन चाहेनन्। एकै समयमा, कुनै अन्य देशबाट राजकुमार फिलिपको अस्तित्व पनि आपत्तिको कारण थियो।
तर, सबै बाधा हट्यो । २० नोभेम्बर १९४७ मा, दुबैले लन्डनको शाही क्याथेड्रल वेस्टमिन्स्टर एबेमा विवाह गरे।
बीबीसी हिन्दीकाे सहयाेगमा
