काठमाडौँ - हालै अमेरिकाको फुड एन्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेशन (एफडीए) ले हेमजेनिक्स नामको औषधिलाई देशमा बिक्री गर्न अनुमति दिएको छ ।
यो एक जीन थेरापी हो जुन ‘हेमोफिलिया बी’ रोगको उपचारको लागि दिइन्छ। ‘हेमोफिलिया बी’ एक धेरै अज्ञात तर धेरै खतरनाक रोग हो जसले रगत जम्न गाह्रो बनाउँछ।
यसलाई निर्माण गर्ने कम्पनी सीएसएल बेहरिङले अमेरिकामा एउटा डोजको मूल्य ३५ लाख डलर (लगभग २८ करोड ८४ लाख रुपैयाँ) तोकेको छ । जसका कारण यो विश्वकै महँगो औषधि बनेको छ ।
यो औषधि किन यति महँगो छ?
करिब ४० हजार मानिसमा एक जनालाई ‘हेमोफिलिया बी’ रोग लागेको छ । यो रोग पुरुषमा बढी हुने गरेको कारण धेरैजसो महिलामा यसको लक्षण पाइँदैन । हेमोफिलिया ए र बी दुई प्रकारका हुन्छन्। यो आनुवंशिकमा हुने त्रुटिको कारण हुन्छ।
जसका कारण बिरामीको शरीरमा रगत जम्नका लागि आवश्यक प्रोटिन बन्दैन, जसले गर्दा घातक रक्तस्राव हुन सक्छ ।
यस प्रोटिनको नाम फ्याक्टर ९ हो जुन रगतको प्लाज्मामा पाइन्छ। अहिलेसम्म यस्ता बिरामीले केही हप्तासम्म फ्याक्टर ९ इन्जेक्सन लिनुपर्दथ्यो । नयाँ थेरापीले प्रयोगशालामा उत्पादन गरेको भाइरस प्रयोग गर्छ जसमा कारक ९ उत्पादन गर्ने जीन हुन्छ।
हल्का, गम्भीर र गम्भीर हेमोफिलिया भएका ५७ जना बिरामीमा गरिएको दुई अध्ययनमा एउटै डोजमा हेमजेनिक्स औषधिले यो रोगसँग लड्न प्रभावकारी भएको देखाएको छ ।
सीएसएल बेहरिङका अनुसार, “हेमजेनिक्सको साथ उपचार गरिएका मानिसहरूले फ्याक्टर ९ र घाउ सुरक्षामा दुई वर्षसम्म वृद्धि देखाएको छ।“
यद्यपि, यो उपचार स्थायी छ भनेर पुष्टि गर्न दशकौं लाग्नेछ। हाल, यी परिणामहरू ठोस मानिन्छ।
एफडीआईका अनुसार नयाँ औषधिले हेमोफिलिया बीका बिरामीहरूमा कारक फ्याक्टर ९ बढाउन मद्दत गर्नेछ, र रक्तस्रावको जोखिम कम गर्नेछ।“
रेकर्ड मूल्य
यसको एक डोजको मूल्य ३.५ मिलियन डलर छ, जसले यसलाई विश्वको सबैभन्दा महँगो औषधि बनाएको छ। क्लिनिकल र इकोनोमिक रिभ्यूले औषधि र अन्य चिकित्सा उत्पादनहरु को लागत मूल्याङ्कन गर्दछ।
यसको मेडिकल निर्देशक, डेभिड रिन्डटले बीबीसी मुन्डोलाई भने कि हेमजेनिक्स बजारमा अन्य एकल–डोज जीन थेरापी औषधिहरू भन्दा महँगो छ, जस्तै जाइनटेग्लो (२.८ मिलियन) र जोल्गेज्मा (२.१ मिलियन डलर)।
जाइनटेग्ला बीटा थालासेमियाको लागि दिइन्छ भने जोल्गेज्मा स्पाइनल मस्कुलर एट्रोफीको उपचारमा दिइन्छ। उनका अनुसार, हेमजेनिक्सको लागत २.९३ मिलियन डलर देखि २.९६ मिलियन डलर सम्म हुनुपर्छ ।
रिन्डका अनुसार, “कम्पनीहरूले जीन थेरापीको लागि, विशेष गरी प्रभावकारी औषधिहरूको लागि उच्च मूल्य लिने गरेको देख्नु सामान्य छ।“
यो औषधिको मूल्य यति महँगो हुनुको कारण के हो ?
फोब्र्स पत्रिकाका अनुसार सन् २०२० मा सीएसएल बेहरिङले आफ्नो प्रारम्भिक विकासकर्ता युनिक्योरलाई यस थेरापीको लाइसेन्स र मार्केटिङका लागि ४५० मिलियन डलर दिएको थियो।
कम्पनीले सन् २०२६ सम्ममा यो औषधिको बिक्रीबाट १.२ अर्ब डलर आम्दानी गर्ने लक्ष्य राखेको छ । बायोटेक कम्पनीले एक विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “यो औषधिको मूल्य क्लिनिकल, सामाजिक, आर्थिक र अभिनव मूल्यलाई ध्यानमा राखेर राखिएको छ।“
यो सिंगल डोज थेरापी भएकाले यसको लागत रोगको उपचारमा प्रयोग भइसकेको इन्जेक्सनभन्दा कम रहेको कम्पनीले जनाएको छ । पुरानो विधिको उपचारमा बिरामीको पूरै जीवनमा २० लाख डलर खर्च हुने अनुमान गरिएको छ ।
यसले समग्र स्वास्थ्य प्रणालीमा पर्ने आर्थिक भार धेरै हदसम्म कम हुने कम्पनीले जनाएको छ । सीएसएल बेहरिङले यो औषधि अमेरिकी बजारमा आगामी सात वर्षसम्म वितरण गर्ने अधिकार सुरक्षित गरेको छ ।
वास्तवमा, यस्तो उच्च लागत सामान्यतया सरकार र स्वास्थ्य बीमा कम्पनीहरूले वहन हुनेछ। उत्तर अमेरिकी देशमा, औषधि कम्पनीहरूलाई दुर्लभ रोगहरूको उपचार खोज्न प्रोत्साहित गरिन्छ, र बदलामा, मूल्यहरूमा कुनै नियन्त्रण छैन।
यस क्षेत्रको विज्ञ संस्था साइन्स अलर्टका अनुसार यसको अर्थ अमेरिकाले विश्वको कुनै पनि देशको तुलनामा औषधिमा दुईदेखि छ गुणा बढी खर्च गर्छ । अन्य देशमा हेमजेनिक्सको मूल्य तोकिएको छैन, तर त्यहाँ योभन्दा कम मूल्य पर्ने विश्लेषकहरुको विश्वास छ ।
