धेरै सम्भावना बोकेका युवा देशमा केही हुन्न भनेर बिदेसिँदा मलाई भने देशमा नै केही गर्न मन लागेको थियो ।

म युवापुस्ताका लागि एउटा सन्देश छाड्न चाहन्थेँ कि– नेपालमा पनि धेरै सम्भावना छन् र झन् बढी नै छन् । हामीले धेरै गर्नु छ । आफ्नो उद्देश्य पूरा गर्न मैले निकै संघर्ष गरेँ र जस्तोसुकै अप्ठ्यारा परिस्थितिसँग पनि नडराई अघि बढिरहेँ ।

८ वर्ष पूरा हुँदा १ कक्षामा भर्ना भएकी मैले २९ वर्षको हुँदा गणित विषयमा मास्टर्स डिग्री गरेँ । ३१ वर्षमा उपप्राध्यापक, ३९ वर्षमा सहप्राध्यापक र ४१ वर्षमा नेपालमा नै गणित विषयकी कान्छी प्राध्यापक भएँ । यी सबै खुला प्रतिस्पर्धाका प्राप्ति थिए । ३५ वर्षमा मैले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट नै गणित विषयमा पिएचडी सकेँ । 

तर, आफ्नो अनुसन्धानमार्फत् नेपाललाई, त्रिविलाई संसारमा चिनाउने मेरो सपना, म जस्तै युवालाई नेपालबाट नै अनुसन्धान गरेर अगाडि बढ्न प्रोत्साहन गर्ने मेरो सपनामा अलिकति बादल लगाउँदै क्यान्सर भयो मलाई ।

हुन त मैले मेरो जीवनको संघर्षमा क्यान्सरभन्दा पनि जटिल समस्याहरूसँग लडेकी छु । यो त मेरो शरीरभित्र उब्जिएको हो र यसलाई म सजिलै परास्त गरिहाल्छु भनेर कति पनि डराइनँ ।

७ वर्षदेखि निरन्तर लडिरहेकी छु । मैले अनुसन्धान गर्न छाडेँ भने, काम गर्न छाडेँ भने क्यान्सरले मलाई झन् सताउँछ भन्ने लाग्थ्यो । त्यसैले मेरो शरीरलाई पो क्यान्सर भएको छ, मलाई त भएको छैन भन्दै घाइते शरीरलाई फकाउँदै, माया गर्दै अनुसन्धानको काम गरी नै रहेँ ।

यो यात्रा सजिलो छँदै थिएन, मेरो शरीरसँगै मलाई माया गर्ने धेरैको साथले आजसम्म सफल भएकी छु । पटक–पटक अनुसन्धानको फेलोसिप दिएर अहिलेसम्म सहयोग गरिदिने जर्मनीको हुम्बोल्डट फाउन्डेसन निकै प्रिय सहयात्री बन्यो, जसबाट जर्मनीमा र नेपालमा गरेर साढे ४ करोड नेपाली रुपैयाँभन्दा बढीको उपचार गर्न सकेँ ।

म सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको विकट गाउँ कालिकाको एउटा किसान परिवारकी छोरी हुँ । मेरो सरकारी तलबले खान र कोठा भाडा तिर्न राम्रैसँग पुग्छ । तर मेरो उपचारका लागि पैसा थिएन ।

तर, मेरो अनुसन्धानका कारण अहिलेसम्म अरूलाई खासै भार नपारी उपचार पनि सम्भव बनाएँ । मलाई क्यान्सर भएपछि साथीभाइ, परिवार, अफिस, परिवार सबैतिरका सहयोगी मनले सहयोगका लागि अनुरोध गर्नुपर्छ भनिरहनु भयो । तर, मैले आफूले गर्न सकुन्जेल, धान्न सकुन्जेल म आफैँ गर्छु भनेर पर्खन अनुरोध गरिरहेँ ।

आफूले काम गरेर, आफ्नै पौरखमा आफ्नो उपचार गर्नु मेरा लागि छुट्टै सन्तुष्टि थियो, त्यसबाट छुट्टै ऊर्जा आउँथ्यो, मलाई सक्रिय बनाउँथ्यो र क्यान्सरसँग लड्न ठुलो हिम्मत थियो त्यो, जसका कारण आजसम्म म सफल पनि भएँ । 

तर, अब स्तन, डिम्बाशय, कलेजो हुँदै फोक्सोमा पनि प्रभाव बढाउन थाल्यो क्यान्सरले ! किमोथेरापीलाई नटेर्ने भयो । डाक्टरका अनुसार अब एउटै मात्र उपाय इम्युनोथेरापी उपचार छ, जुन प्रत्येक ३ हप्तामा लगाउनुपर्छ । तर असाध्यै महँगो, सोच्न पनि नसकिने, एक साइकलको ४ लाख रुपैयाँ पर्ने रहेछ ।

मसँग यतिबेला कुनै फेलोसिप हुन्थ्यो भने त्यो पनि असम्भव थिएन । तर, अहिले मसँग त्यो किन्न सक्ने कुनै हैसियत छैन । 

यस अवस्थामा म यस्तो दोबाटोमा छु– एउटामा लाग्दा अब क्यान्सरको अगाडि घुँडा टेक्नुपर्ने हुन्छ । अर्को बाटो क्यान्सरलाई घुँडा टेकाउने हुन्छ, त्यसका लागि मैले सहयोगी मनहरूलाई गुहार्नुपर्ने हुन्छ ।

यो ६ वर्षको यात्रामा कैयौँ पटक आँखाअगाडि मृत्युलाई महसुस गरेकी म तपाईँहरूको सानो सहयोग भए पनि आफ्नो उद्देश्य सम्झेर, मलाई हेरिरहेका, पछ्याइरहेका युवापुस्ताका लागि म हिम्मत बन्नुपर्छ भन्दै सोच्दै जुरुक्क उठ्थेँ । 

मेरो १० वर्षदेखिको एउटा सपना काठमाडौँको ट्राफिक जामलाई वैज्ञानिक व्यवस्थापन गर्ने, जुन अनुसन्धानको क्षेत्र हो, यसका लागि कयौँ युवा अनुसन्धानकर्तालाई ऊर्जा दिनु छ र साँच्चै गरेर देखाउनु छ मैले ।

मेरो जीवनको यो सायद अन्तिम उद्देश्य पनि हो । यो नहेरी म कसरी हारौँ भन्दै मैले आफूलाई हार्न दिइनँ । कतिपटक त डाक्टरले माया मारिसक्दा पनि म आत्तिन्नथेँ, सबै ठिक हुन्छ भन्दै उठ्थेँ ।

मैले नेपालका लागि, गणितका लागि, केही गरौँ भन्ने सम्पूर्ण युवा पुस्ताका लागि अझै धेरै गर्नु छ । सम्पूर्ण क्यान्सर रोगीका लागि अझै हिम्मत बन्नु छ । 

तर, यतिबेला चाहिँ अलि कमजोर महसुस गरेकी छु, उपचार त छ अगाडि । त्यसले राम्रो गर्छ भन्ने विश्वास पनि छ । तर, फेरि पनि त्यो धान्ने पैसा छैन ।

त्यसैले अलि निराश भएकी छु र यो लामो क्यान्सर यात्रामा नै पहिलो पटक मभित्रको थोरै ऊर्जा कमजोर भएको छ । ४२ वर्षको उमेरमा, काम गर्ने मुख्य समयमा नै हारेर जीवन छाड्नुपर्ने त होइन ? भनेर अलकति डर पनि लाग्न थालेको छ । 

उपचार नै नभएको भए त मलाई कुनै असन्तुष्टि हुने थिएन । किनकि मैले गर्ने धेरै काम गरेको छु र सन्तुष्ट पनि छु– जे गर्न सकेँ त्यसमा !

केही उपाय नलागेपछि हाँसी–हाँसी मृत्युलाई स्वीकार्नुको के नै विकल्प हुन्छ र ! मलाई कति पनि गुनासो हुने थिएन, म हाँसेर नै मर्ने थिएँ र मेरो मृत्युमा कसैलाई एक थोपा आँसु खसाल्न दिने थिइनँ । किनकि मैले एउटा सफल जीवन बाँचिसकेकी छु । 

उपचार हुँदाहुँदै पैसाको अभावमा जीवन छाड्नुपर्दा चाहिँ कतै नेपालमा नै बसेर केही गरेर देखाउँछु भन्नु नै गल्ती थियो कि भन्ने पनि लागेको छ । म यो ६ वर्षको यात्रामा हरेक कठिन परिस्थितिमा लड्दै काम गरिरहनुको उद्देश्य यो पनि थियो कि– मेरो देशको युवा पुस्तामा निराशापूर्ण सन्देश दिन चाहन्नथेँ म ।

कम्तीमा भुटान अथवा श्रीलंकामा जस्तो गतिलो इन्स्योरेन्स पोलिसी सरकारको भइदिएको भए आज मेरो यो दिन आउने थिएन । न म नेपालमा नै बस्नु गलत थियो कि भनेर सोच्न थाल्थेँ ।

तर जे भए पनि मेरो मातृभूमि मेरा लागि महान् छ । नेपाली र नेपाललाई माया गर्ने मनहरूबाट म फेरि एक पटक क्यान्सरसँग सामना गर्न तपाईँहरूसँग गुहार माग्दै छु । 

सकेको सहयोग गरिदिन नेपाल सरकार, संघसंस्था र व्यक्तिसँग याचना गर्दछु । गुनको बदला देशमा नै मैले सकेको काम गरेर गणित अनुसन्धानको व्यावहारिक प्रयोगको एउटा गोरेटो मात्र कोरेर भए पनि तिर्नेछु ।