खार्तुम– सुडानको राजधानी खार्तुममा शनिबार दुई युद्धरत जनरलबीच २४ घण्टे युद्धविराम लागू भएपछि खार्तुमका बासिन्दाले अशान्तिमा कमी आएको बताएका छन् ।
“युद्ध सुरु भएयता यो पहिलो पटक हो, समय बित्दै छ र हामीले बन्दुकको आवाज सनेका छैनौं,” स्थानीय हामेद इब्राहिमले भने, “आजको दिन हाम्रो पूर्वी खार्तुम र छिमेकमा पनि बिल्कुलै फरक भएको छ ।”
सेना प्रमुख अब्देल फत्ताह अल बुरहान र अर्धसैनिक र्यापिड सपोर्ट फोर्सेज (आरएसएफ)को नेतृत्व सम्हालिरहेका उनका पूर्व सहयोगी मोहमद हमदान डग्लो र उनीहरूको अनुयायीले गत अप्रिलको मध्यदेखि नै देशमा युद्ध गरिरहेका छन् ।
द्वन्द्व चर्किएपछि धेरै पटक युद्धविरामका लागि सहमति भएको छ र तोडिएको छ । मे महिनाको अन्त्यमा अन्तिम प्रयास असफल भएपछि वासिङ्टनले दुवै प्रतिद्वन्द्वी जनरलमाथि प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।
लगभग दैनिक रूपमा ग्रेटर खार्तुमलाई तहसनहस पार्ने हवाई आक्रमण र तोपखानाको बमबारीहरू अस्थायी रूपमा भए पनि रोकिएका छन् । यसले फसेका नागरिकहरूलाई अति आवश्यक सामग्रीहरू किन्न बाहिर जाने अवसर दिएको छ ।
“आज हामीले पूर्ण शान्ति देखेका छौँ,” राजधानीको भगिनी शहर ओमदुरमानका बासिन्दा ओथमान हामेदले भने । शनिबार खार्तुमको एउटा बजारमा मानिसहरू फलफूल र अन्य आधारभूत वस्तुहरू भण्डारण गर्न लालायित देखिन्थे ।
“हालैका दिनहरूमा तोकिएको खाद्य मात्राको भरमा चल्नुपरेपनि यो युद्धविराम हाम्रो लागि केही खाद्य सामग्री प्राप्त गर्ने अवसर हो,” एक पसले मोहम्मद राडवानले भने ।
स्थानीय हजर युसुफको निर्मम पीडा शान्तिसँगै बाहिरिएको छ । उनका अनुसार उनी मधुमेहबाट पीडित आफ्नी आमाका लागि इन्सुलिन किन्न खुला फार्मेसीको खोजीमा बाहिर निस्किनुएका थिए । उनले भने, दुर्भाग्यवश, मैले यो औषधी कतै फेला पार्न सकिनँ ।”
धेरै मानिसहरूले युद्धविरामको प्रतिज्ञा गरिएको दायरा यति सीमित भएकोमा निराशा पनि व्यक्त गरेका छन् । जे होस्, केही नहुनुभन्दा यही पनि राहत भएको छ ।
खार्तुम उत्तरका बासिन्दा महमुद बशीरले भने, “एक दिनको युद्धविराम हामीले अपेक्षा गरेको भन्दा निकै कम हो । हामी यो निन्दनीय युद्धको अन्त्यको आशामा छौं ।”
युद्धविरामले दिएको सुरक्षा केवल राजधानीबाट भाग्नका लागि एउटा अपूर्व अवसर भएको कतिपय खार्तुमबासीले बताएका छन् ।
बस स्टेसनका कर्मचारी अली इसाले प्रान्तहरूको सापेक्षिक सुरक्षाका लागि धेरै मानिसहरू राजधानीबाट भाग्नका लागि युद्धविरामको प्रयोग गरिरहेको बताए ।
“आज, सङ्ख्यामा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ, सायद यो दोब्बर पनि हुन सक्छ,” उनले भने ।
द्वन्द्वको अर्को मुख्य युद्धभूमि डार्फरको पश्चिमी क्षेत्रमा युद्धविरामको पालनाको बारेमा तत्काल कुनै शब्द थिएन । सशस्त्र द्वन्द्व स्थान तथा घटना तथ्याङ्क परियोजनाका अनुसार यस झडपमा परी एक हजार ८०० भन्दा बढीको मृत्यु भएको छ ।
संयुक्त राष्ट्रसङ्घका अनुसार करिब २० लाख मानिस विस्थापित भएका छन्, जसमध्ये चार लाख ७६ हजार छिमेकी मुलुकमा शरण लिएका छन् ।
शुक्रबार युद्धविरामको घोषणा गर्दै अमेरिका र साउदी मध्यस्थताकर्ताले युद्धरत पक्षलाई यस पटक आफ्नो प्रतिबद्धता पूरा नगरेमा उनीहरूले आफ्नो कूटनीतिक प्रयास तोड्न चेतावनी दिएका छन् ।
“यदि युद्धरत पक्षहरूले २४ घण्टे युद्धविरामको पालना गर्न असफल भए, सहजकर्ताहरूले साउदी शहर जेद्दाहमा गत महिनाको अन्त्यदेखि स्थगित गरिएको वार्ता स्थगित गर्न विचार गर्न बाध्य हुनेछन्,” अमेरिका र साउदी मध्यस्थताकर्ताले बताने । सुडानका विशेषज्ञ एली भर्जीका अनुसार यो युद्धविराम यसपूर्वको तुलनामा राम्रो हुनुपर्ने कुनै कारण आफूले देखेको छैन ।
स्वीडेनको युनिभर्सिटी अफ गोथेनबर्गका अनुसन्धाता भर्जीले भन्नुभयो, “दुर्भाग्यवश, कुनै पनि पक्षका लागि प्रोत्साहनमा परिवर्तन आएको छैन ।
विशेष गरी यति छोटो अवधिको युद्धविरामले समान अन्तर्निहित मान्यताहरूको साथ युद्धविरामको अर्थलाई समेट्न र युद्धविरामको पालना र उल्लङ्घनको एकदम फरक परिणामको मूल्याङ्कन गर्न सम्भव हुने छैन ।
अमेरिकी प्रतिबन्ध र वार्ता भङ्ग हुनसक्ने चेतावनीले दुबै पक्षलाई अस्थायी रूपमा नै भएपनि युद्धविरामको सहमति पालना गर्न बाध्य बनाएको छ ।
(((
