काठमाडौं– कोलकातामा डाक्टरको बलात्कार र हत्याको दुखद घटनाले सम्पूर्ण चिकित्सा जगतलाई स्तब्ध बनाएको छ।

कोलकाताको आरजी कार मेडिकल कलेजमा दोस्रो वर्षको स्नातकोत्तर प्रशिक्षार्थी डा. मौमिता देबनाथलाई यहि ९ अगस्टमा बलात्कार र हत्या गरियो, जब भारत आगामी स्वतन्त्रता दिवसको उत्सवको लागि पर्खिरहेको थियो।

यो घटनाले भारत र बाहिरका देशहरूमा मानिसहरू स्तब्ध छन्।  यस जघन्य अपराधले चिकित्सा पेशेवरहरूले सामना गर्ने कमजोरीहरूलाई मात्र प्रकाश पारेको छैन तर व्यापक आक्रोश र कार्यस्थलमा डाक्टरहरू, विशेष गरी महिलाहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न प्रणालीगत परिवर्तनहरूको मागहरू पनि जन्माएको छ।

९ अगस्टको बिहान, डा. मौमिता देबनाथलाई उनका सहकर्मीहरूले बेपत्ता भएको रिपोर्ट गरे। उनी पछिल्लो पटक लामो सिफ्टपछि आराम गर्न कलेज परिसरभित्रको सेमिनार हलमा गएको देखिएकी थिइन् । उनको शव भोलीपल्ट आधा लुगा लगाएको अवस्थामा फेला परेको थियो। दृश्यात्मक चोटहरूले क्रूर आक्रमण भएको संकेत गर्दछ। पोस्टमार्टमले उनको बलात्कार र घाँटी थिचेर हत्या भएको पुष्टि गरेको छ। 

रिपोर्टमा यौनाङ्ग, अनुहार र शरीरका अन्य भागहरूमा गम्भीर चोटपटकको विस्तृत विवरण दिएको छ, जसले उनको मृत्यु अघि हिंसात्मक संघर्ष भएको बुझाउँछ।

यस अपराधको तत्काल प्रतिक्रिया डरलाग्दो र अविश्वासको थियो। कोलकाता र भारतभरका चिकित्सक समुदाय डा देबनाथलाई न्यायको माग गर्न तुरुन्तै एकत्रित भए। 

कोलकातामा मात्रै नभई भारतका विभिन्न भागमा पनि विरोध प्रदर्शन भइरहेका छन्। डा देवनाथको सम्झनामा र अस्पतालहरूमा कडा सुरक्षा उपायको माग गर्न डाक्टरहरू, मेडिकल विद्यार्थीहरू र स्वास्थ्यकर्मीहरू सडकमा उत्रिए, मैनबत्ती प्रज्वलन र मार्च निकाले। 

यस घटनाले अन्तर्राष्ट्रिय ध्यानाकर्षण पनि गरायो, विश्वभरका चिकित्सा संघहरू र मानवअधिकार संगठनहरूले भारतमा आन्दोलनरत चिकित्सकहरूप्रति ऐक्यबद्धता व्यक्त गरे। 

विश्वव्यापी चिकित्सा समुदायले आक्रमणको निन्दा गरेको छ र स्वास्थ्यकर्मीहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न तत्काल कारबाही गर्न आह्वान गरेको छ।
डा देवनाथको हत्याको अनुसन्धानले कोलकाता प्रहरी प्रकोप व्यवस्थापन बलका नागरिक स्वयंसेवक सञ्जय रोयलाई पक्राउ गरेको छ।। घरेलु दुव्र्यवहारको इतिहास भएको र बारम्बार अस्पतालमा जान चिनिने रोयलाई उनको ब्लुटुथ हेडसेट अपराध स्थलमा भेटिएपछि पक्राउ गरिएको थियो। 

उनको गिरफ्तारीको बावजुद, धेरैले निष्पक्षता र पारदर्शिता सुनिश्चित गर्न केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीबीआई) बाट छानबिनको माग गर्दै थप गहन अनुसन्धानको लागि व्यापक आह्वान गरेका थिए।

कोलकाता डाक्टरको बलात्कार र हत्याको घटनाले भारतभर आक्रोश र विरोधको लहर फैलाएको छ। ३ देखि ५ लाख भन्दा बढी चिकित्सकहरूको प्रतिनिधित्व गर्ने इन्डियन मेडिकल एसोसिएसन (आईएमए) ले १७ अगस्टदेखि सुरु हुने २४ घण्टाको राष्ट्रव्यापी हड्तालको आह्वान गरेको छ। 

यस हडतालमा आपतकालीन सेवाहरू सञ्चालनमा रहन्छ भन्ने सुनिश्चित गर्दै नियमित बाहिरी बिरामी विभागहरू (ओपीडी) र वैकल्पिक शल्यक्रियाहरू लगायत गैर–आकस्मिक स्वास्थ्य सेवाहरू निलम्बन गरिएको छ। 

हडताल क्रूर अपराधको प्रत्यक्ष प्रतिक्रिया हो, पीडितलाई न्याय र स्वास्थ्यकर्मीहरूको सुरक्षाका लागि उपायहरू कार्यान्वयन गर्न मागका लागि भएको बताइन्छ।

चिकित्सा समुदायको प्रतिक्रिया द्रुत र एकीकृत भएको छ। विभिन्न शहरहरूमा विरोध प्रदर्शनहरू भइरहेका छन्, डाक्टरहरू, नर्सहरू र मेडिकल विद्यार्थीहरू आफ्नो ऐक्यबद्धता व्यक्त गर्न र कारबाहीको माग गर्न सडकमा उत्रिएका छन्। 

कोलकातामा, त्रासदीको केन्द्रबिन्दु, स्वास्थ्य सेवा पेशेवरहरूले धर्ना बसेका र जुलुस निकालेका छन्, प्लेकार्डहरू समातेका छन् र न्यायको लागि आह्वान गर्दै नारा लगाएका छन्। 

यस्तै दृश्यहरू दिल्ली, मुम्बई, चेन्नई र अन्य प्रमुख शहरहरूमा देखिएका छन्, जहाँ डाक्टरहरू अस्पताल र सरकारी कार्यालयहरू बाहिर भेला भएका छन्, उनीहरूको चिन्ता व्यक्त गर्न।

आईएमएले विभिन्न मागहरु अधिकारीहरुसमक्ष राखेको छ। 

सर्वप्रथम, उनीहरूले बलात्कार र हत्याको घटनाको पूर्ण र व्यावसायिक अनुसन्धान गरी न्याय प्रदान गर्नको लागि निश्चित समयसीमामा आह्वान गरिरहेका छन्। 

उनीहरुले घटनापछि अस्पताल परिसर तोडफोडमा संलग्नलाई पहिचान गरी कारबाही गर्न पनि माग गरेका छन् ।

आईएमएले भविष्यमा यस्ता घटना हुन नदिन अस्पतालहरूमा अनिवार्य सुरक्षा उपायहरू लागू गर्नेलगायतका आवासीय चिकित्सकहरूको काम गर्ने र जीवनयापनको अवस्था सुधार्नको लागि वकालत गरिरहेको छ। 

मुख्य मागहरूमध्ये एउटा भनेको हिंसा रोक्न केन्द्रीय कानूनको कार्यान्वयन हो। आईएमएले अस्पतालहरूलाई सुरक्षित क्षेत्र घोषणा गर्नुपर्ने आवश्यकतामा जोड दिएको छ, डाक्टरहरू र अन्य चिकित्सा कर्मचारीहरूको लागि पर्याप्त सुरक्षा अधिकारहरू छन्। यसमा निगरानी प्रणालीको स्थापना, सुरक्षा कर्मीहरूको तैनाथी, र स्वास्थ्यकर्मीहरू विरुद्ध कुनै पनि प्रकारको हिंसा वा उत्पीडनलाई रोक्न कानूनको कडा कार्यान्वयन समावेश छ।

बन्दका कारण देशभरका चिकित्सा सेवा प्रभावित भएको छ। नियमित ओपीडी र ऐच्छिक शल्यक्रिया स्थगन हुँदा बिरामीले उपचारमा ढिलाइ र अवरोधको सामना गर्नु परेको छ। यद्यपि, चिकित्सा समुदायले आन्दोलनको बीचमा पनि बिरामीको हेरचाहप्रति आफ्नो प्रतिबद्धता देखाउँदै आपतकालीन सेवा र क्रिटिकल केयर अप्रभावित रहने सुनिश्चित गरेको छ।

आईएमएले जनतालाई परिस्थितिको गम्भीरता बुझ्न र उनीहरूको कारणलाई समर्थन गर्न आग्रह गरेको छ, हड्ताललाई स्वास्थ्यकर्मी र बिरामी दुवैलाई फाइदा हुने दीर्घकालीन परिवर्तन ल्याउनको लागि आवश्यक कदम भएकोमा जोड दिएको छ।

कोलकाताको दुखद घटनाले भारतमा स्वास्थ्यकर्मीहरूको सुरक्षा र काम गर्ने अवस्थाको बारेमा पनि व्यापक कुराकानी सुरु गरेको छ।

अपर्याप्त सुरक्षा र समर्थनको साथमा डाक्टरहरूले तनावपूर्ण अवस्थामा लामो समय काम गर्छन्। कोभिड–१९ महामारीले स्वास्थ्य सेवाको अग्रपंक्तिमा रहेकाहरूको भलाइ सुनिश्चित गर्न प्रणालीगत सुधारको आवश्यकतालाई प्रमुखु मध्यको एक मानेर यी चुनौतीहरूलाई अझ बढाएको छ। 

राम्रो काम गर्ने अवस्था र सुरक्षा उपायहरूको लागि आईएमएको माग नयाँ होइन, तर हालैको घटनाले कारबाहीका लागि यी विषयहरूलाई जोड दिएको छ।

विरोधको प्रतिक्रियामा, धेरै राज्य सरकारहरूले चिकित्सा समुदायको लागि आफ्नो समर्थन व्यक्त गरेका छन् र उनीहरूको चिन्तालाई सम्बोधन गर्न कदम चाल्ने वाचा गरेका छन्। 

घटना भएको पश्चिम बंगाल सरकारले घटनाको छानबिन गर्न र पीडितलाई न्याय सुनिश्चित गर्न विशेष कार्यदल गठन गर्ने घोषणा गरेको छ। अन्य राज्यहरूले पनि अस्पतालहरूमा सुरक्षा उपायहरू बृद्धि गर्ने र स्वास्थ्य सेवा पेशेवरहरूको कामको अवस्था सुधार गर्ने वाचा गरेका छन्।

राष्ट्रव्यापी हडताल र डाक्टरहरूको विरोध प्रदर्शनले भारतमा चिकित्सा समुदायले सामना गरिरहेका गम्भीर समस्याहरूमा ध्यान ल्याएको छ। 

कोलकातामा प्रशिक्षार्थी डाक्टरको दुखद बलात्कार र हत्याले परिवर्तनको लागि उत्प्रेरकको रूपमा काम गरेको छ, न्याय र प्रणालीगत सुधारहरूको लागि तत्काल आह्वानहरू प्रभावकारी हुने ठानिएको छ।

हडताल जारी रहँदा, यो हेर्न बाँकी छ कि अधिकारीहरूले चिकित्सा समुदायको मागलाई कसरी प्रतिक्रिया दिनेछन् र देशभरका स्वास्थ्य सेवा पेशेवरहरूको सुरक्षा र कल्याण सुनिश्चित गर्न के उपायहरू लागू गरिनेछ। (हेल्थक केयर रिड्युजबाट)