काठमाडौं– भारतका धार्मिक अल्पसंख्यकहरूले गत वर्षमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको सत्तारुढ हिन्दू राष्ट्रवादी पार्टीका शीर्ष नेताहरू सहित घृणायुक्त भाषणमा ‘अचम्मलाग्दो’ वृद्धिको सामना गरेको तथ्यांक सार्वजनिक भएको छ।
मुस्लिम र ईसाई अल्पसंख्यकहरूलाई लक्षित गर्ने घृणायुक्त भाषण घटनाहरूको संख्या २०२४ मा बढेर ११ सय ६५ पुगेको छ जुन अघिल्लो वर्ष ६ सय ६८ थियो। यो ७४ प्रतिशतले वृद्धि भएको अमेरिकाको वाशिंगटन स्थित अनुसन्धान समूह, इन्डिया हेट ल्याबले जनाएको छ।
यी मध्ये अधिकांश लगभग ९८%, मुस्लिमहरू र इसाइप्रति लक्षित रहेको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
‘२०२४ मा भारतमा घृणायुक्त भाषणले डरलाग्दो प्रक्षेपण पछ्याएको थियो, जुन सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) र व्यापक हिन्दू राष्ट्रवादी आन्दोलनको वैचारिक महत्वाकांक्षासँग गहिरो रूपमा गाँसिएको थियो’, रिपोर्टमा भनिएको छ।
गत वर्षको चुनावमा तेस्रो कार्यकाल जितेका मोदीलाई एक दशकभन्दा बढी समयअघि सत्तामा आएदेखि नै धार्मिक तनावलाई उकास्ने र मुस्लिम र अन्य अल्पसंख्यकहरूविरुद्ध हिंसा भड्काएको आरोप आलोचकहरूले लगाएका छन्।
उनको हिन्दू राष्ट्रवादी पार्टीले भारतलाई संवैधानिक रूपमा धर्मनिरपेक्षतामा बाँधिएको राष्ट्रलाई हिन्दू राष्ट्र, वा हिन्दू बहुसंख्यकहरूको मातृभूमिमा परिणत गर्न खोजेको आरोप लागेको छ।
मोदी र उनको भाजपाले बारम्बार भनेका छन् कि उनीहरू अल्पसंख्यक समूहहरूविरुद्ध भेदभाव गर्दैनन्।
भारतीय जनता पार्टीका राष्ट्रिय प्रवक्ता जयवीर शेरगिलले सोमबार उक्त रिपोर्टको निन्दा गर्दै भारतको छवि खराब गर्न प्रकाशित गरिएको बताए।
‘एक राष्ट्रको रूपमा भारतसँग धेरै बलियो कानुनी प्रणाली छ जुन शान्ति, व्यवस्था कायम राख्न र कुनै पनि मूल्यमा अहिंसा सुनिश्चित गर्न संरचित छ’, शेरगिलको प्रतिक्रिया उदृत गर्दै अमेरिकी सञ्चार माध्यम सीएनएनले जनाएको छ।
‘आजको भारतलाई पूर्वाग्रह र भारतको छविलाई ध्वस्त पार्न निहित स्वार्थद्वारा सञ्चालित भारत विरोधी रिपोर्ट उद्योगबाट कुनै प्रमाणीकरणको आवश्यकता पर्दैन’, शेरगिलको प्रतिक्रिया थियो।
प्रतिवेदनका अनुसार घृणायुक्त भाषणले गत वर्ष मुस्लिम र ईसाईहरूलाई बाहिरी, विदेशी र आक्रमणकारीहरूको रूपमा चित्रण जस्ता ‘दीर्घकालीन हिन्दू राष्ट्रवादी ट्रोप्स’लाई बलियो बनायो जसले भारतमा आबद्धताको वैध दाबी नगर्ने रिपोर्टमा उल्लेख छ।
यसले फेला पारेको छ कि भाजपाले गत वर्षको घृणायुक्त भाषण घटनाहरूको लगभग ३० प्रतिशत गरेको थियो। जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा झण्डै छ गुणाले बढेको छ। यसका पार्टीका नेताहरूले ४ सय ५२ घृणित भाषणहरू दिएका छन्, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ३५० प्रतिशतले वृद्धि हो। आम चुनावी अभियानका क्रममा बहुमत रेकर्ड गरिएको थियो।
मोदीलाई विगतमा चुनावी अभियानमा भाषणमा इस्लामोफोबिक टिप्पणी गरेको आरोप लगाइएको थियो।
‘यी उच्च–प्रोफाइल घृणायुक्त भाषणहरू (मोदी र शक्तिशाली क्षेत्रीय नेताहरूद्वारा) स्थानीय भाजपा नेताहरू, हिन्दू अति–दायाँ संगठनहरू र धार्मिक व्यक्तित्वहरूको शस्त्रागारले समुदाय र तल्लो तहमा समान बयानबाजी फैलाउनेहरूले थप विस्तार र बलियो बनाएको थियो’, रिपोर्टमा उल्लेख छ।
भारतको १ अर्ब ४० करोड जनसंख्याको लगभग २० करोड मुस्लिमहरू छन्, जसमा ईसाईहरूको जनसंख्या लगभग २७ लाख छ।
मोदीको नेतृत्वमा, हिन्दू राष्ट्रवादीहरूलाई प्रमुख सरकारी संस्थाहरूमा शीर्ष पदहरूमा नियुक्त गरिएको छ।
उनीहरूलाई अधिकार समूहहरूले मुस्लिमहरूलाई अनुचित रूपमा लक्षित गर्ने कानुनमा व्यापक परिवर्तनहरू गर्ने शक्ति दिएका छन्।
भारतका पूर्व इस्लामिक शासकहरूको इतिहासलाई कम गर्न पाठ्यपुस्तकहरू पुनः लेखिएको छ, सहरहरू र सडकहरूको मुगल–युगको नाम परिवर्तन गरिएको छ र सरकारी जग्गामा अवैध अतिक्रमण गरेको र कथित दंगाको सजायको रूपमा मुस्लिम सम्पत्तिहरू अधिकारीहरूले ध्वस्त पारेका छन्।
२०१९ मा मोदीले जम्मू र कश्मीरको विशेष स्वायत्तता हटाए। भारतको एकमात्र मुस्लिम बहुल राज्यलाई नयाँ दिल्लीको प्रत्यक्ष नियन्त्रणमा ल्याए। त्यही वर्ष उनको प्रशासनले एक विवादास्पद नागरिकता कानून पारित गरेको थियो जसले मुस्लिम आप्रवासीहरूलाई बहिष्कार गरी घातक दंगा फैलायो।
भारतले आफ्नो दण्ड संहिताका धेरै खण्डहरू अन्तर्गत घृणायुक्त भाषणलाई निषेध गर्दछ। जसमा धार्मिक विश्वासको अपमान गर्ने उद्देश्यले ‘जानीजानी र दुर्भावनापूर्ण कार्यहरू’लाई अपराधीकरण गर्ने खण्ड समावेश छ।
यद्यपि, केही विज्ञहरूले भारतमा घृणायुक्त भाषणको अपराधलाई मान्यता दिन न्यायपालिकाको अनिच्छाको परिणाम स्वरूप घृणायुक्त भाषण फैलिएको बताउँछन्।
अधिवक्ता तथा भारतीय नागरिक स्वतन्त्रता संघका संस्थापक अनस तनवीरले भने, ‘न्यायपालिका घृणायुक्त भाषणविरुद्ध ठोस कारबाही गर्न असफल भएको छ। भारतका विभिन्न कानूनहरू अन्तर्गत स्पष्ट प्रतिबन्धहरूको बाबजुद असफल भयो।’
वाशिंगटन डीसीमा रहेको थिंक ट्याङ्क सेन्टर फर द स्टडी अफ अर्गनाइज्ड हेट अन्तर्गतको परियोजनाले विश्वको सबैभन्दा ठूलो लोकतन्त्रमा घृणायुक्त भाषणको वार्षिक तथ्याङ्क जारी गर्छ।
तिनीहरू संयुक्त राष्ट्र संघको ढाँचाद्वारा घृणायुक्त भाषण परिभाषित गर्छन् जसले भाषण, लेखन वा व्यवहारमा कुनै पनि प्रकारको संचारलाई हेर्छ जसले व्यक्तिको धर्ममा आधारित अपमानजनक वा भेदभावपूर्ण भाषालाई आक्रमण गर्दछ वा प्रयोग गर्दछ।
(सीएनएनको सहयोगमा)
