आईएनजीओ बन्दको साईड इफेक्टः ठूला होटल र रेस्टुरेन्टको कारोबार घट्ने, बेरोजगारी झन् बढ्न सक्ने

जब युएसएडका कार्यक्रमहरू बन्द हुने समाचार आयो, तब यसमाथिका प्रतिक्रियाहरू अस्वभाविकरूपमा खुसीयालीपुर्ण देखिए । कतिपय आइएनजिओका कार्यक्रमहरू छद्म नाममा क्रिश्चियन धर्म प्रचार हुने आरोप यति बलियो भएर बसेको छ कि धार्मिक मानिसहरू खुसी भए । राष्ट्रवाद पनि त्यसमा जोडिए पछि आइएनजिओ पछि नेपालमा राष्ट्रियता बलियो हुने प्रचार भए । 

अर्को एक किसिमको सोच आयो, त्यो हो, युएसएड जस्ता आइएनजिओमा काम गर्नेहरूको आर्थिक अवस्था खस्किनेबारेमा । "चारतारे होटलमा भेटिने साथीहरू बानेश्वरका चियापसलमा भेट्न थाले ।" "साथीहरूले चढेका गाडीहरू सस्तोमा बिक्रीमा जाने भयो ।" आदि आदि । धर्म प्रचार र राष्ट्रियता कमजोर बनाउने आइएनिओहरूमाथि राज्यले निगरानीमात्र होइन, बन्द नै गराउनु पर्छ । यसमा दुईमत छैन । तर सबैलाई एकै ठाउँमा राखेर त्यसले पार्ने आर्थिक गतिबिधिमाथिको दुष्प्रभावलाई मजाक बनाउनु दीर्घकालका लागि राम्रो होइन ।

सबैलाई विदित रहेको कुरा हो कि एनजीओहरूद्वारा आयोजना गरिने कार्यक्रमहरू होटल उद्योगका लागि मात्र नभएर समग्र अर्थतन्त्रका लागि एक महत्त्वपूर्ण हिस्सा बनिरहेका छन् । यस्ता कार्यक्रमहरू ठूला होटलहरूमा आयोजना हुँदा, होटल उद्योग चलायमान रहन्छ, रोजगारी सिर्जना हुन्छ, स्थानीय उत्पादकहरूको व्यापार बढ्छ, र समग्रमा आर्थिक चक्रलाई गतिशील बनाउँछ ।

ठूला अन्तर्राष्ट्रिय तथा स्थानीय गैरसरकारी संस्थाहरूले विभिन्न किसिमका गोष्ठी, सम्मेलन तथा तालिमहरू आयोजना गर्दा, होटलहरूको कोठा बुकिङ, हल भाडा, क्याटरिङ सेवा, यातायात लगायतका सेवाहरूलाई प्रत्यक्ष फाइदा पुग्छ । यस्ता कार्यक्रमहरू विशेष गरी पर्यटक आगमन कम हुने समयमा होटल उद्योगका लागि ‘ब्याक-अप’को रूपमा कार्य गर्छन् ।

होटल उद्योगमा यस्ता कार्यक्रमहरूको महत्त्व बुझ्नका लागि यसमा जोडिने प्रक्रिया हेरौँ । यस्ता गोष्ठीहरूमा सयौँ व्यक्तिहरू सहभागी हुन्छन्, जसले होटलका कोठा बुक गर्छन्, खानपान सेवा उपभोग गर्छन्, र अन्य सुविधाहरू प्रयोग गर्छन् । उदाहरणका लागि, एक तीन-दिनको गोष्ठीमा सहभागी हुने व्यक्तिले होटलमा बसाइका साथै स्थानीय बजारमा खरिदारी गर्ने सम्भावना पनि उच्च हुन्छ ।

यसले होटल व्यवसाय मात्र नभई सम्पूर्ण अर्थतन्त्रमा प्रभाव पार्छ । स्थानीय किसान, आपूर्तिकर्ता, तथा यातायात व्यवसायीहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा फाइदा पुग्छ । खाद्य तथा पेय पदार्थ आपूर्तिकर्ताहरूको माग बढ्छ, स्थानीय हस्तकलाका उत्पादनहरू बिक्री हुने सम्भावना बढ्छ, र स्थानीय स्तरमै रोजगारी सिर्जना हुन्छ ।

तर, पछिल्लो समयमा अमेरिकाका पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले USAID जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थाहरू (आईएनजीओ) मार्फत नेपालमा प्रवाह गरिने सहायता रोक्ने घोषणा गरेपछि समस्या उत्पन्न भएको छ । यस्ता घोषणाका कारण नेपालमा संचालन भइरहेका विभिन्न कार्यक्रमहरू रद्द भएका छन्, जसको प्रत्यक्ष प्रभाव होटल उद्योगमा परेको छ ।

यदि यस्ता कार्यक्रमहरू बन्द भएमा यसको असर व्यापक हुनसक्छ । होटल व्यवसायीहरूका लागि यस्तो कार्यक्रम एक प्रमुख आम्दानीको स्रोत हो, जसले वार्षिक कारोबारको ठूलो हिस्सा ओगटेको हुन्छ । यदि एनजीओहरूले कार्यक्रमहरू आयोजना गर्न छोडे भने, होटलहरू खाली रहने, कर्मचारी कटौती गर्नुपर्ने, र समग्र उद्योगमा नकारात्मक प्रभाव पर्ने सम्भावना रहन्छ ।

त्यसैले, यो प्रणाली केवल एनजीओ र होटल व्यवसाय मात्र नभई सम्पूर्ण अर्थतन्त्रका लागि एक इकोसिस्टमको रूपमा कार्य गरिरहेको छ । होटल उद्योगको निरन्तरता, स्थानीय व्यापारको प्रवर्धन, रोजगारी सिर्जना र आर्थिक चक्रलाई सन्तुलित राख्न यस्ता कार्यक्रमहरूलाई आवश्यक मात्रामा निरन्तरता दिन आवश्यक देखिन्छ ।