काठमाडौँ - लिबरल पार्टीका नेता मार्क कार्नीले क्यानडाको प्रधानमन्त्रीको शपथ लिएका छन् । कार्नीले क्यानडामा दुवै आधिकारिक भाषाहरू अंग्रेजी र फ्रान्सेली भाषामा शपथ लिएका छन् । उनले क्यानडाका राजा चार्ल्स तृतीय, साथै उनका उत्तराधिकारी र उत्तराधिकारीहरूप्रति निष्ठा राख्दै शपथ लिन्छन् ।
कार्नीसहित उनको क्याबिनेटका मन्त्रीहरुले पनि शपथ लिएका छन् । कार्नीले पूर्व प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोको स्थान लिएका छन् । उनले कुल १३१,६७४ मत अर्थात ८५.९ प्रतिशत मत प्राप्त गर्दै पार्टी नेताको चुनाव जितेका थिए ।
को हुन् कार्नी ?
मार्क कार्नीको जन्म मार्च १६, १९६५ मा क्यानडाको उत्तर-पश्चिममा रहेको फोर्ट स्मिथमा भएको थियो । यद्यपि, उनको सुरुवाती जीवन अल्बर्टाको एडमन्टनमा बित्यो । मार्कका आमाबाबु दुवै स्कूल शिक्षक थिए । उनी सुरुदेखि नै पढाइमा धेरै राम्रो थिए । मार्क कार्नीले २००४ मा क्यानाडाली वित्त विभागमा पनि काम गरेका थिए । अर्थशास्त्रको क्षेत्रमा प्रतिभा देखाएपछि उनलाई २००७ मा बैंक अफ क्यानडाको गभर्नर बनाइएको थियो ।
भनिन्छ, २००७ को अन्त्यतिर जब विश्वभर आर्थिक उथलपुथल सुरु भयो, मार्क कार्नीले आसन्न खतराहरू महसुस गरिसकेका थिए । यसकारण उनले क्यानडाको मौद्रिक नीतिलाई कडा बनाउन थाले । लेहमन ब्रदर्सको दिवालियापन पछि विश्व मन्दीमा डुबेको बेला २००८ मा कार्नीले क्यानडाको केन्द्रीय बैंकको नेतृत्व गरेका थिए । उनको व्यवस्थापन कौशललाई क्यानडामा यति उच्च सम्मान गरिएको थियो कि उनी २०१३ मा बैंक अफ इङ्गल्याण्डको गभर्नर नबन्दासम्म क्यानडाको गभर्नर नै रहेका थिए ।
मार्क कार्नीको एउटा उपलब्धि भनेको बैंक अफ इङ्गल्याण्डको ३०० वर्षभन्दा बढीको इतिहासमा उनी पहिलो गैर-ब्रिटिश गभर्नर हुनु हो । यद्यपि, उनले यो पद त्यस्तो समयमा पाएका थिए जब बेलायतमा ब्रेक्जिट अर्थात् बेलायतको अर्थतन्त्रलाई युरोपेली संघबाट अलग गर्ने माग व्यापक रूपमा उठिरहेको थियो । बेलायतमा बदलिँदो राजनीतिक समीकरणका बीचमा कार्नीले ब्रेक्जिटको बाटो मात्र खुला गरेनन्, बेलायती अर्थतन्त्रलाई मन्दीको डंकबाट पनि बचाएका थिए । यसका लागि कार्नीले बैंक अफ इङ्गल्याण्डका धेरै नीतिहरू परिवर्तन गरेका थिए ।
मार्च २०२० मा, बैंक अफ इङ्गल्याण्डमा कार्नीको कार्यकाल समाप्त हुन लागेको बेला, विश्व अर्को संकटमा पर्यो । यो कोरोनाभाइरस महामारी थियो, जसका कारण धेरै देशहरूले प्रतिबन्धहरू घोषणा गरे र आर्थिक गतिविधिहरू रोकिए। यद्यपि, कार्नीले पद छोड्नु अघि बैंक अफ इङ्गल्याण्डको प्रमुखको रूपमा आफ्नो अन्तिम निर्णय लिए र बैंकको ब्याजदर ०.५ प्रतिशतले घटाए । यो सानो कदमको उद्देश्य बेलायतलाई महामारीको कारणले भएको आर्थिक कमजोरीबाट जोगाउनु थियो ।
मार्क कार्नीले अर्थशास्त्रको क्षेत्रमा ठूलो उपलब्धि हासिल गरे । यद्यपि, उनी राजनीतिको क्षेत्रमा अपरिचित छैनन् । कार्नी आफैंका अनुसार २०१२ मा क्यानडाका प्रधानमन्त्री स्टीफन हार्परले उनलाई अर्थमन्त्री बनाउने प्रस्ताव गरेका थिए । यद्यपि, कार्नीले यसलाई अस्वीकार गरे । सन् २०१३ मा लिबरल पार्टीको नेतृत्वको चुनाव हुँदा पनि कार्नीको नाम चर्चामा आएको थियो तर उनले यसलाई पनि अस्वीकार गरेका थिए ।
गत वर्ष सेप्टेम्बरमा, जब क्यानडाको ट्रुडो सरकार आफ्नो आर्थिक नीतिहरूले घेरिएको थियो, प्रधानमन्त्रीले कार्नीलाई लिबरल पार्टीको आर्थिक विकास कार्यदलको प्रमुख बनाए । त्यसपछि, जब क्यानाडाली अर्थमन्त्री क्रिस्टिया फ्रिल्याण्डले ट्रुडो मन्त्रिपरिषद्बाट राजीनामा दिइन्, कार्नीले उक्त पद लिने अनुमान गरिएको थियो ।
क्यानडा अहिले धेरै मोर्चामा संकटको सामना गरिरहेको बेला मार्कले क्यानडाको जिम्मेवारी सम्हाल्नेछन् ।
क्यानडाले सामना गरिरहेको सबैभन्दा ठूलो संकट अमेरिकाबाट हो । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले हाल क्यानडालाई अमेरिकाको ५१औं राज्य बनाउने, लागूपदार्थ र अवैध आप्रवासनको विषय उठाउदै २५ प्रतिशत कर लगाउने घोषणासमेत गरेका छन् ।
