माओवादी सकियो भन्ने मान्नेहरूको संख्या सानो छैन । यसो त माओवादी भित्रै पनि हामी कसरी सकिने अवस्थामा पुग्यौँ भन्दै बहस चलेका हुन् । तर केहि पहिलेको स्थानीय उपनिर्वाचन र अहिले स्ववियूको निर्वाचनले फरक परिदृष्य देखिएको छ । सकियो भनेको माओवादी त अझै बाँकी रहेछ भन्ने चर्चा चलेको छ । आखिर किन यस्तो चर्चा चलेको छ ?
निर्वाचन परिणाम: संख्याले बोल्छ
यसपटक स्ववियु निर्वाचनको तयारी आंगिकसहित ४२२ क्याम्पसमा गरिएको थियो, तर विभिन्न कारणले करिब १०० क्याम्पसमा निर्वाचन स्थगित भयो । २९३ क्याम्पसको नतिजाले स्पष्ट चित्र देखाउँछ । माओवादीनिकट अनेरास्ववियु (क्रान्तिकारी) ले ८१ क्याम्पस जितेर आफ्नो प्रदर्शनमा १६ क्याम्पसको सुधार गरेको छ । यो वृद्धि त्यति ठूलो नलागे पनि, यो माओवादीको पुनरागमनको संकेत हो, विशेषगरी जब हामीले उनीहरूले जितेका क्याम्पसहरूको प्रकृति र महत्व हेर्छौं । नेविसंघले पनि २४ क्याम्पस थपेर ११३ मा पुगेको छ भने अनेरास्ववियुको जित ४२ क्याम्पसले घटेर ९१ मा झरेको छ । यो परिवर्तनले विद्यार्थीहरूको समर्थनमा ठूलो हेरफेर भएको देखाउँछ ।
माओवादीको सफलता: प्रमुख क्याम्पसहरूमा पुनरागमन
माओवादीको बौरिइलो सबैभन्दा स्पष्ट रूपमा उनीहरूले जितेका क्याम्पसहरूमा देखिन्छ । २०७९ मा हारेका तर यसपटक जितिएका क्याम्पसहरूमा जनप्रशासन क्याम्पस, पुलचोक इन्जिनियरिङ कलेज, बानेश्वर बहुमुखी क्याम्पस, जनकपुर इन्जिनियरिङ कलेज, भोजपुर बहुमुखी क्याम्पस, पाल्पाको त्रिभुवन क्याम्पस, चितवन इन्जिनियरिङ कलेज रामपुर, विराटनगरको नर्सिङ क्याम्पस र विराटनगरकै स्नातकोत्तर क्याम्पस समावेश छन् । यी क्याम्पसहरू देशका विभिन्न क्षेत्र र शैक्षिक विधाहरूमा फैलिएका छन्, जसले माओवादीको व्यापक अपील र संगठनात्मक क्षमतालाई झल्काउँछ ।
यी जितहरूले माओवादीले विगतको हारबाट पाठ सिकेर रणनीति परिवर्तन गरेको संकेत गर्छ । उदाहरणका लागि, जनप्रशासन र पुलचोक इन्जिनियरिङ जस्ता प्रतिष्ठित क्याम्पसहरूमा जितले उनीहरूले शहरी र प्राविधिक क्षेत्रका विद्यार्थीहरूलाई समेत आकर्षित गर्न सफल भएको देखाउँछ । यद्यपि, उनीहरूले २०७९ मा जितेको हेटौंडाको मकवानपुर बहुमुखी क्याम्पस भने यसपटक गुमाए, जसले उनीहरूको सफलता पूर्ण रूपमा एकतर्फी नभएको पनि संकेत गर्छ ।
स्थानीय तहको उपनिर्वाचन: प्रभावको सम्भावना
स्ववियु निर्वाचनको परिणामलाई विश्लेषण गर्दा स्थानीय तहको उपनिर्वाचनको प्रभावलाई बेवास्ता गर्न सकिँदैन । यद्यपि, यहाँ उपलब्ध तथ्याङ्कमा उपनिर्वाचनको विस्तृत विवरण उल्लेख छैन । तर, यदि माओवादीले हालैका स्थानीय उपनिर्वाचनमा राम्रो प्रदर्शन गरेका थिए भने, त्यसले विद्यार्थीहरूमा उनीहरूको छवि सकारात्मक बनाउन सहयोग गरेको हुन सक्छ ।
माओवादीले पछिल्लो समय आफ्नो राजनीतिक आधार बलियो बनाउन स्थानीय मुद्दाहरूमा जोड दिएको र जनस्तरमा संगठन विस्तारमा ध्यान केन्द्रित गरेको कुरा राजनीतिक विश्लेषकहरूले बताउँदै आएका छन् । यो रणनीतिले विद्यार्थीहरूलाई प्रभावित गरेको हुन सक्छ, किनकि उनीहरू प्रायः आफ्ना सरोकारहरूप्रति संवेदनशील हुने राजनीतिक समूहप्रति आकर्षित हुन्छन् ।
उदाहरणका लागि, यदि उपनिर्वाचनमा माओवादीले ग्रामीण क्षेत्रमा बलियो उपस्थिति देखाएका थिए भने, त्यसको प्रभाव स्ववियु निर्वाचनमा पनि परेको हुन सक्छ, विशेषगरी भोजपुर, पाल्पा र चितवन जस्ता क्षेत्रका क्याम्पसहरूमा । यद्यपि, यो प्रभावको ठोस प्रमाणका लागि थप तथ्याङ्क आवश्यक छ ।
अनेरास्ववियुको कमजोरी: माओवादीका लागि अवसर
माओवादीको उदयलाई अनेरास्ववियु (एमाले) को कमजोरीसँग पनि जोडेर हेर्नुपर्छ । यसपटक अनेरास्ववियुले २०७९ मा जितेका ठूला क्याम्पसहरू जस्तै पुल्चोक इन्जिनियरिङ, जनप्रशासन, महाराजगन्ज मेडिकल कलेज, महाराजगन्ज नर्सिङ क्याम्पस र झापाको मेची बहुमुखी क्याम्पस गुमायो । यीमध्ये धेरै क्याम्पसमा नेविसंघ विजयी भयो, तर माओवादीले पनि जनप्रशासन जस्ता क्याम्पसमा आफ्नो झन्डा गाड्न सफल भयो । अनेरास्ववियुको यो हारले विद्यार्थीहरूको समर्थनमा परिवर्तन भएको र माओवादीले त्यसको फाइदा उठाएको देखिन्छ ।
निर्वाचन प्रक्रियामा चुनौती: माओवादीको दृढता
निर्वाचन प्रक्रिया सहज थिएन । त्रिविका ठूला क्याम्पसहरू जस्तै कीर्तिपुरको केन्द्रीय क्याम्पस, पद्मकन्या, त्रिचन्द्र र पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा निर्वाचन स्थगित भए । मतदाता नामावली र प्रक्रियागत विवादले धेरै ठाउँमा समस्या निम्त्यायो । तर, यी चुनौतीहरूका बाबजुद माओवादीले आफ्नो प्रदर्शन सुधारे, जसले उनीहरूको संगठनात्मक दृढता र रणनीतिक कौशललाई उजागर गर्छ । उदाहरणका लागि, वीरगन्ज नर्सिङ क्याम्पसमा मतगणना पछि विवाद भएर नतिजा घोषणा रोकिए पनि, अन्यत्र उनीहरूले आफ्नो जित सुनिश्चित गरे ।
आंगिक क्याम्पसको नतिजा: माओवादीको स्थिति
त्रिविका ६२ आंगिक क्याम्पसमध्ये ३९ मा मात्र निर्वाचन भयो, जसमध्ये ३७ को नतिजा आएको छ । यहाँ नेविसंघले १६, अनेरास्ववियुले ११, क्रान्तिकारीले ६, जसपानिकट समाजवादी विद्यार्थी युनियनले १ र स्वतन्त्रले ३ क्याम्पस जिते । माओवादीले यहाँ पनि आफ्नो उपस्थिति बलियो बनाए, यद्यपि नेविसंघको तुलनामा उनीहरू पछाडि छन् । तर, यो प्रदर्शनले उनीहरूको पुनरागमनको कथा झनै पुष्टि गर्छ ।
