वायू प्रदुषणबाट राहत दिन कहिले पर्छ पानी ?

काठमाडौं  - नेपाल अत्यधिक प्रदुषित देशको सुचीमा परेको छ । हाल काठमाडौमा वायु प्रदुषणको स्तर ३४८ एक्युआई पुगी खतरनाक श्रेणीमा पुगेको छ । लामोसमयसम्म बर्षा नहुदा आकाश खुल्न सकेको छैन।

लामो समयसम्म भएको खडेरीका कारण बर्षाको पर्खाइमा रहेका नागरिकले बर्षा भएसगै राहत महसुस गर्नेछन् ।

मौसमविद बिनोद पोखरेलले  मंगलबार देखि देशका धेरै स्थानमा वर्षा हुने सम्भावना रहेको बताएका छन् । पश्चिमी वायुको प्रणालीले यो वर्षको हिउँदको पहिलो वर्षा गराउने उनले बताए । उनले भनेका छन वर्षा निरन्तर एक हप्ता सम्म हुने सम्भावना छ । 
उनले लेखेका छन्
अहिलेसम्म नेपाललाई प्रकृतिले ठगीसकेको छैन भन्नुपर्ला ,अहिलेको वायुप्रदुषण बढीमा एक हप्ता रहने देखिन्छ, मंगलबारदेखि वर्षाको राम्रो सम्भावना छ त्यो पनि पानी एक हप्ता भन्दा बढी समय सम्म पर्ला !

अन्तर्राष्ट्रिय एकीकृत पर्वतीय विकास केन्द्र इसिमोडका एक विज्ञ कम्तीमा अझै एक साता वर्षा हुने सम्भावना नदेखिएको भन्दै त्यस बेलासम्म अवस्थामा सुधार आउन कठिन रहेको बताउँछन्।

ठूलो हावा चलेर यसलाई उडाएर लैजानेजस्तो अवस्था पनि छैन। दुई दिनजतिमा वायुको लहरले केही सफा गर्ला कि भन्ने छ। तर डढेलो बढिरहँदा र पानी नपर्दा ठूलो परिवर्तन भइहाल्ने देखिँदैन,इसिमोडका वायुप्रदूषणविज्ञ सागर अधिकारीले भने।

नेपालमा रहेका मापन केन्द्रहरू धेरैजसो पीएम २।५ भनिने निकै नै मसिना कण मापन गर्ने गरी राखिएको जनाउँदै विज्ञहरू तिनमा यस बेला विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले तोकेभन्दा ३० गुणासम्म बढ्ता खतरनाक अवस्था पाइने गरेको बताउँछन्।

त्यसमाथि तुवाँलोका रूपमा देखा परेको वायु प्रदूषण समेत पीएम २।५ अर्थात् निकै मसिना कणहरू हुने भन्दै त्यसको गहिरो असर एकैसाथ मानिसहरूको स्वास्थ्य र वातावरणमा पर्ने विज्ञहरूको चेतावनी पाइन्छ।

गत हिउँद चरम सुक्खा बनेपछि विज्ञहरूले सुरुदेखि नै यसपटक डढेलो र प्रदूषण ठूलो समस्या बन्ने चेतावनी दिँदै आएका थिए।

लगातार खराब हिउँद

सन् २०२३ सालको हिउँदमा समेत १२।९ मिलिमिटर मात्र पानी पर्न सकेको थियो। त्यस वर्ष सरदर झन्डै ६० मिलिमिटर वर्षा हुनुपर्ने अपेक्षा गरिएको थियो।

सन् २०२२ को हिउँदमा भने सरदरभन्दा धेरै ७२ मिलिमिटर वर्षा भएको थियो।

हालसम्मकै सबैभन्दा ठूलो डढेलोको प्रकोप देखिएको सन् २०२१ मा १५।५ मिलिमिटर मात्र हिउँदे वर्षा भएको थियो। त्यस वर्ष ६,३०० भन्दा धेरै डढेलोका घटना सार्वजनिक भएका थिए।

इसिमोडका अनुसार पछिल्ला कैयौँ वर्षमध्ये निकै सुक्खामध्ये पर्ने गत हिउँदको असर यस पटकको गर्मी यामको सुरुबाटै देखिन थालेको छ।

इसिमोडका सागर अधिकारी थप्छन काठमाण्डूमा हिउँद लागेदेखि नै हावा एकआपसमा मिसिन पाउँदैन। तर थिग्रिएका कारण माथि उड्न पाउँदैन। पानी परेको हुँदैन। त्यसकै कारण प्रदूषणको तह बढ्दै बढ्दै जाने हो। शिवरात्रिका बेला ९ फागुन १४० पानी परेपछि थप वर्षा हुन सकेन र काठमाण्डू आसपास तथा नजिकै डढेलो लाग्ने क्रम बढ्न थाल्यो।

मौसमविद्हरू हिउँद् सुक्खा हुँदैमा प्रीमनसुनु अवधि पनि त्यस्तै हुने भन्ने नहुने भन्दै वर्षापछि अवस्थामा क्रमिक सुधार आउन सक्ने समेत ठान्छन्।