महानगरमा तोडफोड हुँदा बालेन लस्सी खाँदै, तीनकुनेमा बबण्डर हुँदा ओली र लेखक के गर्दै थिए ?

लोकतन्त्रका धेरै खम्बाहरू छन्, तिनीहरूको सन्तुलित प्रयोग र उपस्थितिले मात्रै लोकतन्त्रलाई बलियो बनाउँछ । त्यसमध्ये सवाल र जवाफदेहिता सबैभन्दा मुख्य हुन्छन् । तर, नेपालमा हालै भएका केहि घटनाहरूले यी मूल्यहरूमाथि नै प्रश्न उठाएका छन् । 

काठमाडौँ महानगरपालिकामा भ्रष्टाचारको आरोप लागेका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत सरोज गुरागाईँलाई हाजिर गराउने क्रममा भएको तोडफोड र केहि अघि तीनकुनेमा राजावादी प्रदर्शनका दौरान प्रहरीको अत्यधिक बल प्रयोगले राजनीतिक नेतृत्वको जवाफदेहिता र नियतमाथि गम्भीर बहस छेडेको छ । 

हालै महानगरपालिकामा एउटा घटना भाइरल भयो । उपमेयर सुनिता डङ्गोलको नेतृत्वमा भ्रष्टाचारको आरोप लागेका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतलाई हाजिर गराउनका लागि तोडफोडको स्थिति सिर्जना भयो । यो घटनाको बीचमा मेयर बालेन शाह लस्सी खाँदै थिए भन्ने खबरले सामाजिक सञ्जाल र मिडियामा हंगामा मच्चायो । बालेनको यो कामलाई कथित निष्क्रियतालाई लिएर उनको आलोचना भयो र उनलाई गैरजिम्मेवार नेताको रूपमा चित्रण गरियो । 

तर यहाँ विचारणीय कुरा के छ भने भ्रष्टाचारविरुद्धको कारबाही जस्तो महत्त्वपूर्ण मुद्दालाई छायामा पारेर बालेनको लस्सी खाने कुरालाई किन यति धेरै उछालियो ? यो प्रश्नको जवाफ खोज्नु भने धेरै रहस्यहरू सतहमा आउने पक्का छ ।

एकपटक स्मरण गर्नुहोस्, तीनकुनेमा राजावादीहरूको प्रदर्शनका क्रममा भएको प्रहरी हस्तक्षेपले अर्को ठूलो विवाद निम्त्यायो । प्रदर्शनकारीहरूमाथि प्रहरीले गोली, अश्रुग्यास र ब्ल्याङ्क फायरको प्रयोग गर्‍यो । यो घटनाको गम्भीरता तब खुल्यो, जब छैटौँ दिनमा तथ्यांक सार्वजनिक भयो—५८ राउन्ड गोली चलेको, २० जनालाई गोली लागेको, ७४६ सेल अश्रुग्यास प्रयोग भएको र १९२ पटक ब्ल्याङ्क फायर गरिएको । 

यति ठूलो मात्रामा बल प्रयोग भएको कुराले प्रहरी प्रशासनको व्यवहार र सरकारको नियतमाथि गम्भीर प्रश्न उठाउँछ । लोकतन्त्रमा प्रदर्शनकारीहरूसँग यस्तो क्रूर व्यवहार अस्वीकार्य हुन्छ । तर यो घटनालाई सरकारले सुरुदेखि नै कम महत्त्वको बनाउन खोज्यो ।

सुरुमा प्रधानमन्त्री केपी ओली र गृहमन्त्री रमेश लेखकहरूले प्रहरीको बल प्रयोगलाई सामान्य भनेर प्रस्तुत गरे, तर पछि आएको तथ्यांकले उनीहरूको भनाइलाई झुटो साबित गरिदियो । यो कुराले दुईवटा सम्भावना देखाउँछ—या त उनीहरूलाई घटनाको पूर्ण जानकारी थिएन, वा उनीहरूले जानाजान सत्य लुकाउन खोजे । दुवै अवस्थामा, यो सरकारको गैरजिम्मेवारी र पारदर्शिताको कमीको प्रमाण हो । 

यदि महानगरमा बालेन लस्सी खाँदै थिए भन्ने कुराले उनको आलोचना हुन्छ भने, तीनकुनेमा यस्तो ठूलो बबण्डर हुँदा ओली र लेखक के गर्दै थिए भन्ने प्रश्न पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ । तर, यो प्रश्नलाई मिडिया र सरकारले खासै उठाएको देखिँदैन, जसले दोहोरो मापदण्डको संकेत गर्छ ।

यी दुई घटनाहरूलाई जोडेर हेर्दा एउटा स्पष्ट ढाँचा देखिन्छ । महानगरको तोडफोडमा बालेनको सानो कमजोरीलाई लिएर उनको चरित्र हत्या गर्ने प्रयास भयो । मिडियाले भ्रष्टाचारको मुद्दालाई छाडेर बालेनको लस्सी खाने कुरालाई प्राथमिकता दियो, जुन संयोग मात्रै हुन सक्दैन । यो बालेनको लोकप्रियता र प्रभावलाई कमजोर पार्ने नियोजित रणनीति हो । 

अर्कोतर्फ, तीनकुनेमा प्रहरीको अत्यधिक बल प्रयोग र त्यसको जानकारी लुकाउने प्रयासले सरकारको असहमति दबाउने र विरोधीहरूलाई डराउने नीति झल्किन्छ । यो रणनीति एमाले र केपी ओलीको नेतृत्वमा सञ्चालित भएको बुझ्न गाह्रो छैन ।

बालेन शाह एक स्वतन्त्र मेयरको रूपमा काठमाडौंमा लोकप्रिय छन्, र उनको बढ्दो प्रभावले सत्तारूढ दलहरूलाई असहज बनाएको छ । उनलाई बदनाम गर्न साना कुरालाई ठूलो बनाइन्छ, जबकि तीनकुने जस्ता गम्भीर घटनामा सरकारको जवाफदेहितालाई कमजोर पारिन्छ । प्रहरीको बल प्रयोगको सत्य छ दिनसम्म लुकाइयो, र जब खुल्यो, तब पनि कुनै ठोस कारबाही वा जिम्मेवारी लिइएन । 

महानगरको तोडफोड र तीनकुनेको बबण्डरले नेपालको लोकतन्त्रमा देखिएको संकटलाई उजागर गर्छ । जवाफदेहिता सबैका लागि बराबर हुनुपर्छ, तर यहाँ बालेनमाथि सुनियोजित प्रहार भइरहेको छ, जबकि ओली र लेखक जस्ता नेताहरूको गल्ती ढाकछोप गरिन्छ । बालेनको लस्सी खाने कुरालाई ठूलो मुद्दा बनाउनु भ्रष्टाचार र प्रहरीको अत्याचार जस्ता गम्भीर समस्याबाट ध्यान हटाउने चाल हो । 

यस्तो अवस्थामा, नागरिकले यी घटनालाई गम्भीरतापूर्वक हेर्नुपर्छ र सत्यको खोजी गर्नुपर्छ, ताकि लोकतन्त्रका आधारभूत मूल्यहरू जोगिउन् ।