गनेश पौडेलको स्ट्याटसले बहस: पानी मरुवाहरुका कारण दलहरु सठाएका हुन्

काठमाडौं- सामाजिक सञ्जालमा हालै एउटा स्ट्याटस भाइरल भएको छ, जसले नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा नयाँ बहस छेडेको छ। गनेश पौडेल नामक व्यक्तिले लेखेको यो स्ट्याटसले आम नागरिकलाई राजनीतिक दलको साधारण सदस्यता त्यागेर स्वतन्त्र र निष्पक्ष रहन आग्रह गरेको छ।

उनको यो विचारले कतिपयको समर्थन पाएको छ भने कतिपयले आलोचना पनि गरेका छन्। यसले नेपाली समाजमा दलगत राजनीति र नागरिकको भूमिकामाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।

पौडेलले आफ्नो स्ट्याटसमा भनेका छन् कि यदि कसैले निर्वाचनमा भाग लिने, सांसद, मन्त्री वा वडाध्यक्ष बन्ने लक्ष्य राखेको छैन भने राजनीतिक दलको सदस्यता लिनुको कुनै अर्थ छैन।

उनले प्रश्न गरेका छन् कि दलको ट्याग बोकेर किन हिँड्ने र अनुहारमा दलको हिलो किन दल्ने? उनको भनाइ छ कि राजनीतिक विचारका लागि दलको सदस्यता आवश्यक पर्दैन। कोही स्वतन्त्र रूपमा वामपन्थी, उदारवादी, लोकतन्त्रवादी वा स्वतन्त्र डेमोक्रेट हुन सक्छ। मतदानमा आफूलाई मनपर्ने दललाई भोट दिन सकिने तर सदस्यता नविकरण नगर्न उनले सुझाएका छन्।

यो स्ट्याटसको सबैभन्दा बलियो पक्ष हो, उनको दाबी कि बिना कारण र बिना उद्देश्य दलको सदस्यता लिनेहरूकै कारण दलहरू बिग्रिएका छन्। यस्ता साधारण सदस्यहरूले नेताहरूलाई गलत बाटोमा हिँड्ने छुट दिएको उनको तर्क छ। यदि भोटरहरू स्वतन्त्र नागरिक मात्रै हुने र साधारण सदस्यहरूको सङ्ख्या घट्ने हो भने नेताहरू सच्चिन बाध्य हुने उनले लेखेका छन्। उनले थपेका छन् कि जुन देशमा १० प्रतिशतभन्दा बढी बालिगले दलको सदस्यता लिएका हुन्छन्, त्यो देश कहिल्यै समृद्ध हुन सक्दैन।

सामाजिक सञ्जालमा यो स्ट्याटसले तीव्र प्रतिक्रिया पाएको छ। कतिपयले पौडेलको विचारलाई नागरिक जागरणको सन्देश मानेका छन्। एकजना प्रयोगकर्ताले लेखेका छन् कि दलको झण्डा बोकेर होइन, देशको हितमा सोचेर बाँच्नुपर्छ। अर्काले भनेका छन् कि सदस्यता लिएर आफैँलाई बन्धनमा राख्नुको सट्टा स्वतन्त्र भएर सोच्नुपर्छ। तर, केहीले यो विचारको विरोध पनि गरेका छन्। एक प्रयोगकर्ताले तर्क गरे कि दलहरूले नै देशको नीति बनाउँछन् र साधारण सदस्यताले नागरिकलाई त्यस प्रक्रियामा जोड्छ। अर्काले भने कि सबै स्वतन्त्र भए भने दल कसले चलाउने?

राजनीतिक विश्लेषकहरूले यो स्ट्याटसलाई दलगत राजनीतिप्रति बढ्दो वितृष्णाको सङ्केत मानेका छन्। एकजना विश्लेषकले भने कि यो विचारले आम नागरिकको असन्तुष्टिलाई व्यक्त गरेको छ। दलहरूले सत्ताको खेलमा मात्र ध्यान दिएको र साधारण सदस्यलाई प्रयोग गरेको आरोप लाग्दै आएको छ। अर्का विश्लेषकले यो विचार व्यवहारमा लागू गर्न कठिन भए पनि दलहरूलाई जवाफदेही बनाउन दबाब सिर्जना गर्ने बताए।

नेपालमा नेपाली काँग्रेस, एमाले, माओवादी, राप्रपा, रास्वपा, जनमतजस्ता दलहरूले लाखौँ साधारण सदस्य भएको दाबी गर्छन्। तर, यी सदस्यहरू अधिकांश निर्वाचनमा भोट बैंक र र्‍यालीमा प्रयोग हुने गरेको आलोचना हुन्छ। पौडेलको स्ट्याटसले यही प्रवृत्तिमाथि प्रहार गरेको छ।

यो विचारले तत्कालै धेरैलाई सदस्यता त्याग्न प्रेरित गर्ला वा नगर्ला, तर यसले दलहरूको संरचना र जवाफदेहीतामाथि प्रश्न उठाएको छ। नागरिकले यो सुझावलाई गम्भीरतापूर्वक लिए भने दलहरूले साधारण सदस्यहरूलाई थप जिम्मेवारी दिनुपर्ने हुन सक्छ। स्वतन्त्र नागरिकको सङ्ख्या बढ्दा भविष्यमा स्वतन्त्र उम्मेदवारहरूको प्रभाव पनि बढ्न सक्छ।